بوسيدن دست ديگران و خم شدن به نشانه تعظيم، بدون دليل و جواز شرعي، كار درستي نيست، مگر در مورد پيامبر(ص) اولياي دين و علماي بزرگ. امام صادق(ع) فرمود: سر و دست كسي بوسيده نميشود مگر رسول خدا(ص) و يا كسي كه از او رسول گرامي اسلام اراده شود(1) يعني ميتوان دست فرزندان پيامبر و علما و پيشوايان دين را به عنوان پيامبر و احترام به او بوسيد.
از جمله آداب معاشرت كه دين اسلام روي آن تأكيد بسياري كرده، مصافحه (دست دادن)، معانقه (يكديگر را در آغوش كشيدن) و خم شدن در حدّ معقول است كه به درجه تعظيم نرسد. شهيد (ره) (يكي از علماي بزرگ قرون گذشته) فرمود: جايز است بزرگداشت مؤمن به آن چه مقتضي حال و زمان است، اگر چه سابقهاي نزد پيشينيان نداشته باشد، به خاطر دلالت عمومات (آيه و روايات) اما آيه كه خداوند فرمود:
و ذلك و من يعظّم شعائر الله فانها من تقوي القلوب؛ آري كساني كه شعاير خدا را بزرگ ميشمارند كارشان نشان پرهيزكاري دلهايشان باشد(2) پنيز به فرموده پيامبر كه: كينه و حسد نورزيد؛ پشت به هم نكنيد؛ ارتباط را قطع نكنيد و بندگان خدا باشيد، در حالي كه برادر هستيد. به همين مناسبت جايز است ايستادن به عنوان احترام و خم شدن به مقدار لازم در مقابل مؤمن و مانند آن (3).
اگر كسي براي ورود مؤمني از جايش برخيزد و در مقابل او كمي به عنوان احترام و تعظيم خم شود، ايرادي ندارد، به شرط آن كه بدعتي نباشد و يا با نص صريح و سنت رويارويي نداشته باشد.
مرجع شما ميفرمايند: بوسيدن دست پيامبر و اولياي دين و نيز استاد فقه اشكالي ندارد(4)، چون از آن براي تعظيم شعائر خدا استفاده ميشود.

1 - بحارالانوار، ج 73، ص 37، ح 35.
2 - حج (22) آيه 32.
3 - بحارالانوار، ج 73، ص 38.
4 - آيت الله مكارم شيرازي، استفتاءات جديد، ج 1.