اين ايثارگريها و از خود گذشتگيها، زمينهاي معنوي و پشتوانهاي عرفاني دارد. ابن عماره از پدرش نقل ميكند كه از امام صادق(ع) پرسيدم چگونه اصحاب امام حسين(ع) اين گونه خود را به كام مرگ ميانداختند؟ حضرت فرمود: چون پرده از ديدگان آنها كنار رفته بود و آنها منزلهاي خود را در بهشت ديده بودند. از اين رو هر كدامشان اقدام ميكردند تا زودتر به خانهها و همسران بهشتي خود برسند.
البته عشق اصلي آنان به ذات پاك ذوالجلال بود و هدف اصلي آنها تحصيل رضايت پروردگار، كه رسيدن به بهشت و حور و قصور بهشتي نشاني از آن رضا بود. چنان كه درباره بُرَير بن خُضير همداني آمده است كه در صبحدم عاشورا تلاش ميكرد تا دوست خود عبدالرحمان را بخنداند. عبدالرحمان به او گفت: اين لحظات حساس، زماني نيست كه انسان آن را به بطالت و خنديدن و خنداندن بگذارند. بُرَير گفت: بستگان و قوم من ميدانند كه من نه تنها در سنين پيري اهل شوخي و خنده نيستم، بلكه در جواني نيز اهل اين گونه مسايل نبودم. اين كه اكنون چنين حركاتي از من سر ميزند به خاطر خوشحالي و شادماني از رفتن به بهشت است. به خدا قسم چيزي نمانده جز اين كه با شمشيرمان با اين قوم ستمگر درگير شويم و پس از مقداري جنگيدن به شهادت برسيم و در كنار همسران بهشتي خود آرام گيريم.

: آية الله جوادي آملي
حماسه و عرفان