مرکز پاسخگويي: موسسه در راه حق
موضوع اصلي: تاريخ و سيره
موضوع فرعي: ابراهيم (ع)
آزمايش هايي كه خداوند نسبت به ابراهيم « عليه السلام » كرد و ابراهيم « عليه السلام » در آنها موفق شد و به مقام امامت و رهبري مردم رسيد چه بود ؟

پاسخ:
در قرآن آمده است : « و اذا ابتلي ابراهيم ربّه بكلمات فاتمهّن قال اني جاعلك للناس اماماً؛ و چون ابراهيم را پروردگارش با كلماتي بيازمود ، و وي آن همه را به انجام { سوره بقره ، آيه 124 . }
رسانيد[خدا به او] فرموده : و من تو را پيشواي مردم قرار دادم . »
براساس اين آيه شريف خداوند پيامبر خو ، ابراهيم « عليه السلام » ، را با كلماتي آزمايش نمود . « كلمه » در اصطلاح قرآني منحصر در كلام نيست و بر حقايق عيني نيز اطلاق مي شود . بنابراين ابراهيم « عليه السلام » در اموري مورد آزمايش قرار گرفت و از آن موفق و پيروز سر برآورد .
براساس برخي از روايات ، آزمايشي كه خداوند نسبت به حضرت ابراهيم « عليه السلام » انجام داد ، مسأله ذبح فرزندش ، اسماعيل بود كه از آن سرافراز بيرون آمد و خداوند براي او فدايي فرستاد .
{ بحارالانوار ، ج 12 ، ص 56 . }
برخي از مفسران از جمله مرحوم علّامه طبرسي در تفسير ارزشمند مجمع البيان تمامي آنچه كه ابراهيم « عليه السلام » در طول زندگي خود به نحو احسن و كامل انجام داد ، از جمله موارد آزمايش به حساب آورده اند؛ اموري از قبيل ديدن ستارگان ، ماه و خورشيد و نفي الوهيت آنها؛ ذبح اسماعيل؛ افتادن در آتش توسط نمرود؛ مهاجرت از ديار كفر و . . . كه آيه : « و ابراهيم الذي وفّي؛ و ابراهيم آنكه وفا نمود . »
به اين امور اشاره دارد؛ يعني ابراهيم به همه آنچه كه خدايش امر كرده بود - از جمله ذبح اسماعيل - وفا نمود .
اين مطلب را روايات چندي كه درباره مقام امامت يافتن ابراهيم « عليه السلام » وارد شده تأييد مي كند . از جمله از امام صادق « عليه السلام » نقل شده كه : « خداوند متعال قبل از آنكه ابراهيم را نبّي قرار دهد عبد خويش قرار داده بود؛ و قبل از آنكه وي را رسول و فرستاده خود به سوي مردم قرار دهد نبّي قرار داده بود؛ قبل از آنكه او را خليل خود قرار دهد رسول خود قرار داده بود؛ و قبل از آنكه او را امام و رهبر جامعه قرار دهد خليل قرار داده بود؛ پس از آن كه تمامي اين امور در او جمع شد به او فرمود : « به درستي كه من تو را امام و رهبري براي مردم قرار دادم » ؛ يعني تمامي اين امور مقدمه و مراحلي به عنوان آزمايش و ابتلا براي رسيدن ابراهيم « عليه السلام » به مقام امامت بود .
{ بحارالانوار ، ج 12 ، ص 12 . }