مرکز پاسخگويي: مركز فرهنگي نهاد رهبري در دانشگاه ها
موضوع اصلي: اديان و مكاتب
موضوع فرعي: شب اول قبر
شب اول قبر از چه زماني شروع مي شود؟

پاسخ:
از باب مقدمه ذكر اين نكته ضروري است كه عالم برزخ واسطه اي است ميان عالم دنيا و عالم قيامت كه از تجردي غير تام برخوردار است يعني موجودات برزخي هر چند مادي نيستند اما برخي لوازم ماده مانند مقدار و شكل را دارا مي باشند. روح انسان پس از مرگ به بدني مثالي يا برزخي تعلق مي گيرد و مقصود از بدن مثالي، بدني است كه از جنس ماده نيست و جرم و حجم و وزن ندارد اما از برخي لوازم و خصوصيات اشياء مادي مانند شكل و اندازه برخوردار است و در اين ويژگي ها مشابه بدن طبيعي شخص است، { (ر.ك: آموزش كلام اسلامي/2، محمد سعيدي مهر، ص 240) }. حال با در نظر گرفتن مقدمه بايد خاطر نشان ساخت كه منظور بسياري از الفاظ مربوط به قبر در روايات همان عالم برزخ است. در روايتي از امام صادق(ع) وارد شده كه فرمودند { و الله اتخوّف عليكم في البرزخ }{ ؛ سوگند به خدا براي شما از آنچه در برزخ پيش رو داريد مي ترسم } و سپس در پاسخ راوي كه درباره برزخ پرسيد. فرمود: { القبر منذ حين موته الي يوم القيامة }{ ؛ برزخ همان قبر است از هنگام مرگ تا روز قيامت }»، { (الكافي، ج 3، ص 242) }. و از امام كاظم(ع) روايت شده كه فرمودند: (هر كس از دوستان و شيعيان ما بميرد به خوبي قرآن را نداند در قبر به او آموخته مي شود تا خداوند درجه او را بالا ببرد)، { (الكافي، ج 2، ص 606) }. و مسلم و روشن است كه در قبر خاكي كه جسد بدون روح در آن قرار گرفته امكاني براي فراگيري و آموزش قرآن نمي باشد. ازاين رو منظور از قبر همان عالم برزخ است. نتيجه اين كه شب اول قبر شب دفن جسد ميت در حفره خاكي دنيوي نمي باشد بلكه منظور مفارقت روح از جسد و استقرار در عالم برزخ است، { (براي مطالعه بيشتر، معادشناسي، ج 1، مرحوم علامه طهراني از ص 170 تا 176) }.