پرسمان

غالباً اين سؤال براي تودة مردم مطرح است كه در عين اينكه خداوند، مكان و محلي ندارد، چرا هنگام دعا كردن چشم به آسمان ميدوزيم؟ و دست به سوي آسمان بلند ميكنيم؟ مگر العياذ بالله خداوند در آسمانها است؟
اين سؤال را در عصر ائمه هدي (ع) نيز مطرح كردند، از جمله ميخوانيم كه «هشام بن حكم» ميگويد زنديقي خدمت امام صادق (ع) آمد و از آيه «الرّحمنُ عَلَي الْعَرشِ اسْتَوي» سؤال كرد.
امام (ع) ضمن توضيحي فرمود خداوند متعال، نياز به هيچ مكاني و هيچ مخلوقي ندارد، بلكه تمام خلق محتاج او هستند.
سؤال كننده عرض كرد پس تفاوتي ندارد كه (به هنگام دعا) دست به سوي آسمان بلند كنيد يا به سوي زمين پائين آوريد؟!
امام فرمود «ذلِكَ في عِلْمِهِ وَ اِحاطَتِهِ وَ قُدْرَتِهِ سَواءٌ، وَلكِنَّهُ عَزَّوَجَلَّ اَمَرَ اَوْليائَهَ وَ عِبادَهُ بِرَفْعِ اَيْديْهِمْ اِلَي السَّماءِ نَحَو الْعَرْشِ، لِاَنَّهُ جَعَلَهُ مَعْدِنَ الرِّزْقِ، فَثَبَّتْنا ما ثَبَّتَهُ الْقُرْآنُ وَ الْاََخْبارُ عَنِ الرَّسّوْلِ (صلي الله عليه و آله و سلم) حِيْنَ قالَ اِرْفَعُوا اَيْدِيَكُمْ اِلَي اللهِ عَزَّوَجَلَّ، وَ هذا يَجْمَعُ عَلَيْهِ فِرَقُ الْامُّةِ كُلِّها» (بحارالانوار 3/ 330)
[اين موضوع، در علم و احاطه و قدرت خدا يكسان است (و هيچ تفاوتي نميكند، ولي خداوند متعال دوستان و بندگانش را دستور داده كه دستهاي خود را به سوي آسمان، به طرف عرش، بردارند، چرا كه معدن رزق آنجا است، ما آنچه را قرآن و اخبار رسول خدا (ص) اثبات كرده است، تثبيت ميكنيم، آنجا كه فرمود دستهاي خود را به سوي خداوند متعال برداريد، و اين سخني است كه تمام امّت بر آن اتفاق نظر دارند]
در حديث ديگري از امام اميرالمؤمنين علي (ع) در كتاب خصال آمده است «اِذا فِرَغَ اَحَدُكَمْ مِنَ الصَّلوةِ فَلْيَرْفَعْ يَدَيْهِ اِلَي السَّماءِ، وَ لِيَنّصَبَّ في الدُّعاء»
[هنگامي كه يكي از شما نماز را پايان ميدهد دست به سوي آسمان بردارد و مشغول دعا شود].
مردي عرض كرد اي اميرمؤمنان! مگر خداوند همه جا نيست؟
فرمود آري همه جا هست.
عرض كرد پس چرا بندگان دست به آسمان برميدارند؟
فرمود آيا (در قرآن) نخواندهاي «وَ في السَّماءِ رِزْقَكُمْ وَ ما تُوْعَدُوْنَ» [در آسمان رزق شما است و آنچه به شما وعده داده ميشود] پس از كجا انسان روزي را بطلبد جز از محلّش، محل رزق و وعده الهي آسمان است («بحار» 90/ 308 حديث 7)