مرکز پاسخگويي: فرهنگ ومعارف قرآن
موضوع اصلي: اهل بيت
موضوع فرعي: سجده بر مهر
چرا شيعه بر مهر سجده ميكند؟


پاسخ:
شيعه طبق سيره پيامبر اكرم(ص) و فرمايشات ايشان، معتقد است كه در حال نماز بايد بر زمين يا آن چه كه از آن ميرويد (مشروط به آن كه خوردني يا پوشيدني نباشد) سجده كرد; و سجده بر غير اين دو در حال اختيار صحيح نيست، در حديثي از پيامبر اكرم(ص) نقل شده كه فرمودند: جُعِلَتْ لي الأرض مسجداً و طهوراً; زمين براي من محل سجده و طهارت (تيمم) قرار داده شده(صحيح بخاري، ج 1، ص 91، كتاب تيمم، حديث 2.)
از امام صادق(ع) نيز روايتي در اين زمينه وارد شده است;(وسائل الشيعة، ج 3، باب 1، از ابواب ما يسجد عليه، حديث 1.)
سيره مسلمانان نيز در زمان حضرت رسول اكرم سجده بر زمين مسجد بود كه از سنگ ريزه ها مفروش شده بود. آنان هنگام گرمي هوا كه سجده بر سنگ هاي داغ مشكل بود. سنگ ريزه ها را به دست ميگرفتند تا خنك شود و به هنگام نماز بر آن سجده كنند.(مسند احمد، ج 3، ص 327، حديث جابر.)
اين احاديث همگي گواه آن است كه مسلمانان در ابتدا بر سنگ و خاك سجده ميكردند و آنان هرگز بر فرش و لباس و گوشه عمامه سجده نميكردند، ولي بعدها به پيامبر ابلاغ شد كه بر حصير و بوريا نيز ميتوان سجده كرد. روايت متعددي از سجده پيامبر بر حصير و بوريا حكايت ميكند.(مسند احمد، ج 6، ص 179 و...) بر اين اساس، شيعة اماميه پيوسته بدين اصل مقيد بوده و صرفاً بر زمين و يا روييدني هاي غير خوردني و... سجده ميكند; از آن جا كه گاه پيدا كردن زمين پاك و آماده براي سجده مشكل است; از اين رو مهري از خاك يا سنگ يا چوب ساخته ميشود، تا هميشه در دسترس انسان باشد.
از مطالب بالا معلوم شد، كه عمل شيعه طبق سنت و سيره پيامبر اكرم است. و بايد ديگران در مورد اين كه چرا بر قاليهاي پشمين، لباسهاي گران قيمت و... كه در زمان پيامبر نبوده سجده ميكنند، پاسخ گو باشند.
در پايان شايسته است به حديثي از امام صادق(ع) اشاره كنيم كه در آن علت سجده بر خاك بيان شده است، در اين حديث آمده است: هشام به حضرت عرض كرد: مرا از آنچه كه سجود بر آن جايز است و آنچه كه سجود بر آن جايز نيست، آگاه كن. حضرت فرمود: سجده جايز نيست مگر بر زمين يا آنچه كه زمين بروياند. ـ مگر آنچه كه خوردني و پوشيدني باشد ـ هشام گفت: فدايت شوم، علت آن چيست؟ حضرت فرمود: چون سجود، خضوع براي خداي عزوجل است، پس جايز نيست بر آنچه كه خورده ميشود و پوشيده ميشود انجام شود; زيرا دلبستگان به دنيا، بندگان آنچه هستند كه ميخورند و مي پوشند، حال كه سجده كننده در سجودش در عبادت خداست، پس جايز نيست كه پيشانياش را در سجود بر معبود دلبستگان دنيا كه به غرور آن فريفته شدهاند، بگذارد.(وسايل الشيعه، شيخ حر عاملي، ج 5، ابواب ما يسجد عليه، ص 343، مؤسسه آل البيت.)