دانشمندان در اين باره دو مطلب فرموده اند:
1. روايت منقول از امام صادق(لا تتفأل بالقرآن)، از جهت سند ضعيف و مرسل است. لذا اين روايت نميتواند قابل استناد باشد.(بحارالانوار، علامه مجلسي، ج 88، ص 244، مؤسسة الوفأ.)
2. مقصود از نهي از تفأل به قرآن كه علما به عدم جواز يا كراهت آن حكم نمودهاند، آن است كه انسان بخواهد بدين وسيله از امور آينده كه از انسان پنهان و مخفي است، آگاه شود; امّا استخارة به قرآن كه گاهي از آن تعبير به تفأل هم ميشود; به معناي طلب خير نمودن از خداوند هيچ اشكالي ندارد;(ر.ك: وسائل الشيعه، الحر العاملي;، ج 6، ص 233، مؤسسة آلالبيت / بحار الانوار، همان، ص 244.) يعني آن جايي كه انسان بر سر دو راهي قرار گرفته و نميداند كه به كدامين سمت حركت كند و در انتخاب با مشكل مواجه شده است، بايد با اهل فن در مورد امري كه در آن با مشكل مواجه شده است، مشورت كند. شايد اهل خبره راه صواب و مستقيم را به او نشان دهند. اما اگر مشورت نتيجه ندهد و همچنان حيران باشد، استخاره او را از اين سرگرداني نجات ميدهد.
از امام علي روايت شده كه فرمود: رسول گرامي اسلام مرا به سمتي در يمن مبعوث كرد، به من فرمود اي علي كسي كه استخاره كند، سرگردان نميشود و كسي كه مشورت نمايد پشيمان نميشود.(ميزانالحكمة، ج 3، ص 226، نشر مكتب الاعلام الاسلامي.)
تا اين حد كه گفته شده استخاره خوب است. ولي تفأل به قرآن جهت آگاه شدن از حوادث آينده كار خوبي نيست و مورد نهي ميباشد.
اصل در استخاره نيز اين است كه هر كسي براي خود استخاره كند و به ديگران واگذار ننمايد. مرحوم حاج شيخ عباس قمي در كتاب باقيات الصالحات (حاشيه مفاتيح الجنان) در باب ششم، بحثي را به عنوان استخاره كردن براي غير مطرح كرده كه مطالعه آن مفيد است. در مورد استخاره با قرآن بايد دانست كه بعضي از آيات قرآن داراي وجوه مختلفي از معناست و گاه برداشت هاي مختلفي از آن ميشود; لذا استخاره كننده بايد بتواند معناي درستي از آيه برداشت و صدر و ذيل آيات را ملاحظه كند; به همين جهت است كه بسياري از فضلا و حتي شماري از علما از استخارة با قرآن پرهيز ميكنند. از طرفي بالاي صفحات بعضي از قرآنها نوشته شده خوب، بد و... كه به علل گوناگوني، از جمله اين كه در مواردي فهم استخاره گيرنده مطرح است، نميتواند مورد اعتماد باشد; در ضمن در بعضي چاپها اشتباهاتي ديده ميشود كه برداشت نادرستي از آيه شده; بنابراين تنها راه، فهم و دركِ خود استخاره گيرنده است.
يادآوري ميكنيم كه علاوه بر استخاره با قرآن، شيوه هاي ديگري نيز براي استخاره وجود دارد; مانند: استخاره ذات الرقاع و استخاره با تسبيح كه استخاره با تسبيح (بخصوص استخارهاي كه از صاحب جواهر; از جانب امام زمانغ نقل شده و در كتاب باقيات الصالحات در باب دوم آمده است) تجربه شده و قابل استفاده براي عموم مردم است.
در پايان، اين نكته را نيز اضافه ميكنيم كه استخاره آدابي دارد و بايد هنگام سرگرداني و پس از مشورتهاي لازم انجام شود.
يكي از شيوه هاي استخاره گرفتن با قرآن اينگونه است كه سورة توحيد را سه بار ميخوانيم و بعد از آن سه بار صلوات ميفرستيم و سپس ميگوييم: اللَّهُمَّ إِنِّي تَفَ ا'َّلْتُ بِكِتَابِكَ وَ تَوَكَّلْتُ عَلَيْكَ فَ ا'َرِنِي مِنْ كِتَابِكَ مَا هُوَ الْمَكْتُومُ مِنْ سِرِّكَ الْمَكْنُونِ فِي غَيْبِكَ سپس قرآني را كه تمامي سوره ها را دارد (كامل است) باز ميكنيم و اولين آيه از صفحة سمت راست را نگاه ميكنيم و با توجه به آن آيه، نيك و بد مطلب مورد نظر را بدست ميآوريم.
روش ديگر: بعد از نيت ميگوييم: بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَـَنِ الرَّحِيمِ، إِنْ كَانَ فِي قَضَائِكَ وَ قَدَرِكَاگَنْ تَمُنَّ عَلَي شِيعَةِ آلِ مُحَمَّدٍ ع بِفَرَجِ وَلِيِّكَ وَ حُجَّتِكَ عَلَي خَلْقِكَ فَ ا'َخْرِجْ إِلَيْنَا آيَةً مِنْ كِتَابِكَ نَسْتَدِلَّ بِهَا عَلَي ذَلِكَ
سپس قرآن را باز ميكنيم و شش ورق ميشماريم و از ورق هفتم شش سطر را ميشماريم و از آيهاي كه سطر ششم است، مطلب خود را به دست ميآوريم.(بحارالانوار، علامه مجلسي;، ج 88، ص 241ـ246، مؤسسة الوفأ.)