منشأ اختلافِ ابتداي هر ماه قمري، روايتي است كه ابتداي هر ماه قمري را به ديدن هلال توسط مردم هر منطقه موكول كرده است.
امام صادق(ع) فرمود: فإذا رأيت الهلال فصم و إذرأيته فأفطر؛[1] هنگامي كه هلال ماه رمضان را ديدي، روزه بگير و هنگامي كه هلال [شوال] را ديدي ، افطار كن.
بنابراين رؤيت ماه براي مكلّف ، علامت اول ماه است. عالمان اهل سنت نيز بنا به روايت پيامبر : صوموا الرؤيته وافطروالرؤيته1[2] دين ماه را ملاك اول ماه دانسته اند. در اينجا دو مطلب بايد مورد توجه قرار گيرد:
1ـ رؤيت هلال،
2ـ ديدن هر كس در افق شهر خودش.
هر كس در هر افقي كه قرار دارد، ديدن او ملاك براي اول ماه است. همان طور كه در نماز، هر كس افق خودش را مراعات مي كند، مثلاً كسي كه در تهران زندگي مي كند، با كسي كه در مشهد زندگي مي كند، حدود نيم ساعت تفاوت افق دارند. نيز كسي كه در تهران مي خواهد روزه اش را افطار كند، نمي تواند به اذان مشهد بسنده كند. از اين رو اختلاف مناطق كرة زمين در رؤيت هلال ماه رمضان و شوّال باعث اختلاف در اول ماه مي شود و مناطق غربي چون ديرتر از مناطق شرقي ، غروب متحقق مي شود، بهتر مي توانند در شب اول ماه، ماه را رؤيت كنند، مثلاً مكّه كه حدود يك ساعت ديرتر از تهران آفتاب غروب مي كند، احتمال ديدن ماه بيشتر از تهران است. اگر بتوان از روايت استفاده كرد كه اگر هلال ماه در هر كجاي كرة زمين رؤيت شد، براي تمامي مردم كرة زمين، اول ماه ثابت استك مشكل تفاوت و اختلاف در اين مسئله حل خواهد شد. آيا با دستگاه هاي پيشرفته مانند دوربين و غيره مي توان اول ماه را تشخيص داد؟ آيا حجيت دارد ؟
فقها از روايت استفاده كرده اند كه ملاك در رؤيت، ديدن با چشم معمولي بدون استفاده از تلسكوپ و دوربين است. البته فرموده اند: اگر كسي يقين پيدا كرد اول ماه است، حتي با دستگاه هاي پيشرفته براي او حجت است.[3]

[1] وسائل الشيعه، باب 3 از ابواب احكام ماه رمضان، حديث 7.
[2] الفقه علي المذاهب الاربعه، ج1، ص 548.
[3] آيت الله فاضل لنكراني، جامع المسائل ، ج 1، ص 160؛ توضيح المسائل مراجع، ج 1، ص 892.