مرکز پاسخگويي: پاسخگوئي به سؤالات ديني آستان قدس رضوي
موضوع اصلي: اخلاق و عرفان
موضوع فرعي: دعا
چطور دعا كنيم كه حاجت بگيريم ؟ مدتهاست كه حاجت نگرفته ام ؟

پاسخ:
دوست عزيزاستجابت دعا آداب و شرايطي دارد و صرف خواندن دعا و ذكر حاجت آدمي را به مراد و مقصود نمي رساند .
بنابر اين ابتدا بايد اين شرايط و مقدمات فراهم گرددتا دعا مستجاب گردد و لذا شرايط و مقدمات استجابت دعا به تفكيك ذكر گرديده كه به آنها اشاره مي شود :
1- شرايط مربوط به فرد دعا كننده كه عبارتند از :
1-) پاكي قلب و روح و توبه از گناهان
2- )پرهيز از اموال غصبي و ظلم و ستم به ديگران
3- )پرهيز و دوري از لقمه نا پاك و حرام پيامبر اسلام « صلي الله عليه واله » مي فرمايد : « كسي كه دوست دارد دعايش مستجاب شود بايد غذا و كسب خود را پاك كند» ( 1)
4- ) مبارزه با فساد و دعوت به حق
تاركين امر به معروف و نهي از منكر دعاي مستجابي ندارند .
پيامبراكرم « صلي الله عليه واله » مي فرمايد : بايد امر به معروف و نهي از منكر كنيدو الاخداوند بدان را بر نيكان شما مسلط مي كند و هر چه دعا كنيد مستجاب نخواهد شد. ( 2)
5-) ايمان به خدا و عمل صالح و امانت و درستكاري از شرايط استجابت دعاست .
6-) اعتقاد و يقين قلبي به استجابت دعا از سوي پروردگار چرا كه خداوند مي فرمايد :دعاي كننده را استجابت مي كنم امام صادق « عليه السلام »
مي فرمايد : هر گاه دعا كردي گمان كن كه حاجت تو بر آستانه در خانه است. ( يعني آنقدر يقين به برآورده شدن آن از سوي خداوند داشته باش كه هرگز دچار شك و ترديد نشوي ( 3)
7-) جدي بودن و اصرار بر دعا , امام باقر « عليه السلام » مي فرمايد : به خدا سوگند هيچ بنده اي به درگاه خداي عزو جل اصرار نمي ورزد مگر اينكه خداوند دعايش را مستجاب كند ( 4)
8-) بر زبان آوردن حاجت و مقصود خويش امام صادق« عليه السلام » مي فرمايد: خداوند حاجت تو را ميداند ولي دوست دارد كه حاجت خود را نام ببري و شرح دهي » ( 5)
9-) دعاي پنهاني . امام علي بن موسي الرضا « عليه السلام » مي فرمايد : دعاي بنده در پنهاني بهتر از هفتاد دعاي آشكار است ( 6)
10-) همراه بودن دعا با تضرع و زاري و رقت قلب و فروتني و پناه جستن به درگاه خدا و بريدن از هرآنچه غير اوست.
2- شرايط مربوط به اوقات و مكان دعا ( 7)
1- هنگام ظهر ، غروب آفتاب ،طلوع خورشيد،بعد از سپيده دم، هنگام گفتن اذان و اقامه ، قرائت قرآن ، در نماز وتر به هنگام سحر ، هنگام نزول باران و وزيدن بادها , مهمترين اوقات براي استجابت دعاست .
اما در مورد بهترين مكانها مي توان به مساجد خصوصا مسجد الحرام ، حرم و بارگاه معصومين و مرقد امامزادها اشاره كرد .
3- شرايط مربوط به نحوه دعا كردن ( 8)
در خواست خود را با «بسم الله الرحمن الرحيم» آغاز كردن ، ياد كردن خداوند به بزرگي و جلال ، بر پيامبر و آل او صلوات فرستادن ، شفيع قرار دادن معصومين « عليهم السلام »
امام صادق «عليه السلام » مي فرمايد : مبادا هيچ يك از شما از خدا تقاضايي كند مگر اينكه نخست حمد وثناي او را بجا آورد و بر پيامبر و آل او دورود فرستد و به گناه خود اقرار كند و از آن توبه كند و سپس به درگاه الهي دعا كند. ( 9)
آنچه كه در اين باره بايد مورد توجه قرار گيرد آن است كه دعا نبايد جانشين تلاش و كوشش انسان گردد و بلكه انسان بايد علاوه بر دعا آنچه در توان دارد , براي رسيدن به مراد و مقصودش انجام دهد امام علي «عيله السلام » مي فرمايد : دعا كننده بدون عمل مانند تير انداز بدون زره) است (10)
نكته آخراينكه به هنگام دعا انسان نبايد به خداوند تحكم كند بلكه بايد صلاح و مصلحت خويش را ا ز او طلب كند و بزور چيزي را از او درخواست نكند و همواره اموري را از خداوند بخواهد كه عقلاً محال نباشد .

***
پاورقي:
منابع :
1- تفسير نمونه , جلد 14 , ص 255
2- تفسير نمونه , جلد 3 , ص 39
3- اصول كافي , كتاب دعا , باب اليقين في الدعا , حديث 1
4- اصول كافي , كتاب دعا , باب الاحاج في الدعا و تلبث , حديث 5
5- همان , باب تسميه الحاجه في الدعا , حديث 1
6- همان , باب اخفاءالدعا , حديث 1
7- همان , باب اوقات و حالاتي كه اميد اجابت دعا مي رود
8- همان , باب ستايش و ثناء قلب از دعا.
9- سفينه البحار , ج 1 , ص 448-449 به نقل از تفسير نمونه ,ج 1 , ص 643
10- نهج البلاغه , حكمت 344 , ترجمه مصطفي زماني