پرسمان

رسيدن به مقامات معنوي در گرو رياضت و مجاهدت و مبارزه با نفس است و رياضت به منظور رفع موانع و وصول به حق و مطيع گردادن نفس و آماده شدن نفس انساني براي پذيرش فيض الهي است . قرآن مجيد خدارا به انسان بسيار نزديك مي داند و مي فرمايد: (1)
يار نزديك تر از من به من است وين عجبت تر كه من از وي دورم چه كنم با كه توان گفت كه دوست در كنار من و من مهجورم در روايتي امام صادق (ع)بزرگ ترين مانع و حجاب را هوي نفس مي داند و مي فرمايد: (2)
ميان عاشق و معشوق هيچ حائل نيست تو خود حجاب خودي حافظ از ميان برخيز
از اين رو در روايات از جهاد با نفس , به عنوان جهاد اكبر ياد شده و بديهي است مبارزه در اين ميدانِ سخت , به دورهء خاصي محدود نمي شود, بلكه تا پايان عمر استمرار دارد. البته انسان با ترك هر هوي و با روي گرداندن از هرلذتي , آثار و بركات آن را مشاهده مي كند.
گر مراقب باشي و بيدارتو هردمي بيني جزاي كار تو
(مثنوي )
مراقبت از نفس و محاسبهء آن , دو امر مهم و اساسي است كه علماي اخلاق بر آن تكيه مي كنند.
همين مراقب باش گر دل بايدت كز پي هر فعل چيزي زايدت
(مثنوي )
مراقبه در گرو ياد خدا در قول و عمل است . از اين رو امام صادق (ع)مي فرمايد: از جمله چيزهايي كه خداي متعال بر مردم شديداً واجب فرمود, ذكر خداي متعال و ياد او است . مقصودم سبحان الله و الحمدلله و لااله الاالله اكبرنيست ـ اگر چه اين ها هم از ذكر خدا است ـ مقصود من ذكر خدا و ياد او در هر حركتي كه خدا حلال يا حرام كرده , به اين صورت كه اگر طاعت او است , عمل كند و اگر معصيت او است , ترك نمايد, است .(3) با ياد خدا دل نوراني مي شود و
موانع برطرف مي گردد.
تا نگردي آشنا, زين پرده رمزي نشنوي گوش نامحرم نباشد جاي پيغام سروش
(حافظ)