بر اساس روايات وارده در باب نماز و روزة قضا شده، بر وليّ ميّت واجب است نماز و روزه هاي قضايي ميّت را انجام دهد يا براي او اجير بگيرد تا انجام دهد.
امام صادق(ع) فرمود: اگر مردي كه نماز و روزه بر او بوده فوت كند بايد وليّ او آن ها را انجام دهد.1
صاحب عروه الوثقي مرحوم سيد طباطبائي يزدي فرمود: يجب علي وليّ الميّت قضاما فاته من الصوم.2
ظاهراً قضاي اعمال براي ميّت به قصد اهداي ثواب به ميّت است. نيز به قصد برائت ذمّة او از اعمالي كه انجام نداده است، مي باشد. در يك جا صاحب عروه
مي فرمايد: والأولي أن يكون بقصد إهداء الثواب؛3 أولي اين است كه نيابت از او به قصد اهداي ثواب بر ميّت است.
مرحوم آيت الله حكيم در مستمسك العروه الوثقي فرمود: گرچه استحقاق ثواب مربوط به اطاعت و انقياد است و مفروض اين است كسي كه فوت كرده و اعمالش را انجام نداده انقياد و اطاعت نكرده ولي به واسطة انجام دادن نائب، آن نماز و روزه ها گويا مال آن مرحوم مي شود، در نتيجه ثواب براي او ثبت مي شود. بنابراين نماز و روزه اي كه نائب انجام مي دهد چون به نيابت
از آن مرحوم انجام مي گيرد موجب استحقاق ثواب و قرب او مي شود، و چون نائب خود را نازل منزلة منوب عنه قرار مي دهد، نماز او به جاي نماز منوب عنه است و همان طور كه اگر آن مرحوم نماز مي خواند از گردنش ساقط مي شد حالا كه نائب او انجام مي دهد باز از گردنش ساقط مي شود. همان طوري كه بدهي هاي مالي ميّت را اگر پرداخت كنند از ذمّة او فارغ مي شود همين طور بدهي هاي عبادي او نيز توسط نائب باعث فراغ ذمة آن مرحوم مي شود و مستحقّ ثواب مي شود. بنابراين بايد بگوييم نيابت كردن از قبيل اهداي ثواب نيست كه عمل مال نائب باشد و ثوابش به منوب عنه برسد، بلكه عمل (نماز و روزه) همراه با ثواب آن متعلق به منوب عنه (ميّت) است و يا از قبيل اداي دين او است.
تذكر: البته تمامي اين مطالب به جهت اين است كه در روايات وارد شده كه اعمال ميّت كه ترك شده است بايد از جانب او انجام شود. اگر اين دليل نبود آن بحث ها وجهي نداشت. روايات فراواني در جلد پنجم وسائل الشيعه، ص 365، باب 12 از ابواب قضاي صلوات (27 روايت) و در جلد 2 همان كتاب باب 28 از ابواب احتضار نُه روايت در اين موضوع هست.4
امّا بعد از تحقيق و دقت در روايات به نظر مي رسد كه ثواب اعمال به ميت
مي رسد و باعث رَوْح و ريحان و شادي روح او مي شود و ديون عبادي او تعبداً ساقط مي شود.

1 مستمسك العروه الوثقي، ج 8، ص 508، به نقل از وسائل الشيعه، ج 7، باب 23 از ابواب احكام شهر رمضان.
2 همان، ص 507، مسئلة 19.
3 همان، ص 495.
4 مستمسك العروه الوثقي، ج 7، ص 104.