ضرب سكه و ماليات زمان امام صادق


در كتاب امام محمد باقر عليه السلام گفتيم كه سكه از ملهمات امام پنجم است و او دستور فرمود چنان سكه بزنند كه از زحمت حمل اجناس يا طلا و نقره غيرمسكوك غير موزون راحت شوند اينجا نكته ي را مي خواهيم متذكر شويم كه اين فن نشان مي دهد صاحبش داراي علم كيميا و خواص فلزات و حالات تركيبي آن بوده كه به اين عمل دستور فرموده است سكه در جاهليت هم بوده ولي به اين نحو كه امام عليه السلام فرموده نبوده.

عبدالملك بن مروان معاصر با زمان نشو و نماي امام صادق عليه السلام بوده زيرا تولد امام صادق سال 80 رخ داده و عبدالملك بعدا به خلافت نشست و اوايل قرن دوم درگذشت.

او در وصول زكوة به زحمت دريافت دراهم مختلفي افتاد كه بزرگ و كوچك و در وزن مختلف بوده حساب آن مشكل به نظر مي رسيد - در اثر اختلاف روزمره مردم با عمال وصول خراج و ماليات و صدقات و جزيه گروهي انبوه جمع شدند به دربار او رفتند گفتند دستور ده تا درهم ها را به يك اندازه و به يك وزن در آوردند كه ما با عمال تو در اختلاف به نزاع نپردازيم زيرا وزن يك درهم چهار دوانيق و برخي شش دوانيق بوده و گاهي ده درهم معادل يك درهم مي شد و گاهي هفت درهم به وزن يك درهم بوده.

حجاج با مردم مشورت كرد و بالاخره به دستور امام محمد باقر عليه السلام وزن ثابتي اتخاذ نموده و هبيرة بن عمر بن هبيرة را مأمور بازرسي در عيار سكه هاي شش دوانيقي نموده و نقره خام بدست آوردند و به عبدالملك گزارش داد خليفه هم خالد بن عبدالله قسري را در سال 106 هجري خازن و گنجور مسكوكات نموده و دستور داد سكه هاي قديم را جمع آوري كنند و سكه جديد را مورد معامله قرار دهند.

و چون سكه خالد پاك تر و ناب تر بود مشهور به سكه خالديه شد - خالد تا سال 120 والي عراق بوده و بعد معزول شد يوسف بن عمر الثقفي والي شد كه از قهارترين مردان روزگار و خونخوارترين فرمانداران جهان است.

چون ضرب سكه دستي بوده و تكافوي جمعيت مسلمين را نمي كرد به دستور امام محمد باقر عليه السلام دستور داد صد نفر زرگر هر روز كار كنند صد هزار سكه تهيه كنند و اين سكه ها در شهر واسط زده شد و تا سال 126 ادامه داشت و چون وليد بن يزيد كشته شد زرگرها را در جزيره اي بردند و آنجا تا آخر عهد بني اميه مشغول ضرب مسكوكات بودند و سكه هاي هبيريه - خالديه - يوسفيه - بهترين سكه هاي اسلام است.

پس از بني اميه دولت سفاح در شهر انبار شروع به سكه زدن نمود - و نوشت سكه عباسيه و بعد ابوجعفر منصور سكه زد كه از سفاح مثلث و از منصور مربع بود و بعد هاشميه در بصره سكه زدند كه تا سال 158 ادامه داشت - سكه هاي موسي هادي و مهدي در رجب سال 178 در دست مي باشد [1] .


پاورقي

[1] كتاب ضرب سكه در واسط يوسف يعقوب سكوني و معجم البلدان ص 367 ج 1 ص 925 ج 3 الاغاثة الامه بكشف الغمه مقريزي ص 56.