مردم از نظر صفات سخنگوئي سه دسته اند يك دسته راستگويان كه همه جا مورد اعتماد و وثوق مي باشند و همه گفتار آنها را مانند مشهودات خود مي دانند و بدين اعتبار نقل مي كنند.

دسته دوم آنها كه به دروغ گوئي شهرت دارند و تكليف مردم از گفتار آنها روشن است اعتماد و وثوق به آنها نيست - اين ها شهرتي به سزا در اجتماع دارند كه سخنان آنها قابل توجه نيست مگر پس از فحص و بحث و تحقيق.

دسته سوم آنها كه گاهي راست و گاهي دروغ مي گويند اين طبقه كار را مشكل كرده اند كه انسان نمي داند كدام سخن آنها راست و كدام كلمه دروغ است.

اين سيره در همه خانواده ها و فاميل ها هست كه ضرب المثل مشهور شده - پدري سه پسر داشت راستگو - دروغگو و ميانه از دست اولي و دومي خيالش راحت بود ولي سومي كار را بر او سخت كرده نمي دانست كدام سخنش راست و كدام دروغ است.

در ميان روات امام جعفر صادق عليه السلام چند نفري بودند كه وضعشان روشن بود آنها زنادقه و ملاحده بودند كه از نظر عقيده اعتباري به قولشان نبود اگر چه راستگو هم باشند و دسته اي بودند كه سخنشان راست و دروغ بود و آنها كار را مشكل كرده بودند و لذا امام عليه السلام آنها را كه مي شناخت معرفي مي فرمود تا از گفتار آنها پرهيز نمايند آنها كه دروغ بر امام مي بستند و حديث جعل مي كردند و مع ذلك در صف شاگردان امام صادق عليه السلام محسوب مي شدند.

رواتيكه سلب اطمينان از آنها شده عبارت هستند از:

محمد بن مقلاص ابوالخطاب كه براي آزادي وارد اسلام شد و قبول اسلام كرد و امام صادق او را به مردم معرفي كرد تا حال او را بدانند و فريب جعليات او را نخورند و حتي از او بيزاري و برائت خود را اعلام فرمود و او را لعن كرد.

و همچنين مغيرة بن سعيد و صائد هندي كه منتسب به مدرسه جعفري بودند ولي از مردم غير قابل اعتبار و اعتماد و در عقيده و مقصد فاسد العقيده بودند و لذا امام صادق عليه السلام اصحاب خود را از حال آنها گاه فرمود و دستور داد از آنها پرهيز كنيد كه گفتارشان سخيف و غرض آلوده و جعل است.

فرمود روات مغرض و جعالان حديث خطرشان براي علم از هر چيزي بيشتر است بزرگترين جنايت بر دين كار روات كاذب و متهم است و لذا امام صادق عليه السلام اصحاب خود را بسيار توصيه و تأكيد فرمود كه اخبار و احاديث و تفسير و تأويل را از اهل بيت به نص صريح احاديث نبوي اتخاذ كنيد كه اهل بيت رسول خدا حافظ احاديث و اخبار و احكام دين هستند و در ميان آنها تحريف و تفسير و خطا و لغزش در گفتار رخ نداده و نمي دهد.

امام صادق عليه السلام اين موضوع را صدها بار به الفاظ و مضامين مختلف براي اصحاب تعليم فرموده اند و پرهيز از جاعلين حديث و مغرضين و منحرفين را واجب شمرده است.