مصنفين علوم مختلف مكتب جعفري


چنانچه بيان شد غير از تفسير و توحيد و فقه علوم ديگري از راه حديث به منظور تحكيم مباني توحيد از امام صادق عليه السلام تعليم شد و غير از چهارصد فقيه مصنف متقي كه اصول اربعمائة را از فتاوي امام ششم اقتباس و تأليف نمودند در اين علوم مختلف هم بنا بر شم علمي خود تأليف و تصنيف كردند تا آنجا كه ما مي شناسيم اسامي آنها را كه در اين فنون تبحر و تخصص داشته و حلقه ابتكار و تفوق و تقدم را در دست داشته به نظر خوانندگان مي رسانيم.

مؤلفين مخصوص علوم مدرسه جعفري كه جنبه تخصصي داشته عبارتند از:

1- ابان بن تغلب ربعي ابوسعيد كوفي متوفي 141 مؤلف كتاب «معاني القرآن» كتاب «القراآت» الاصول علي مذهب الشعيه [1] .

2- علي بن يقطين متوفي 184 مؤلف كتاب ماسئل عنه الامام الصادق عليه السلام من امور الملاحم [2] .

3- ابوحمزه ثابت بن صفيه ثمالي متوفي 150 مؤلف كتاب در تفسير كه از شاگردان ملازم امام محمد باقر و از اصحاب امام صادق عليه السلام بوده. [3] .

4- ابوبصيريحي بن قاسم متوفي سال 150 از شاگردان امام محمد باقر و اصحاب امام صادق عليه السلام بود و تفسيري در قرآن از امام صادق نقل كرده و ابن نديم ذكر نموده است.

5- علي بن حمزه ابي الحسن كوفي بطائني از شاگردان امام صادق است كتابي جامع ابواب فقه نوشته كه نجاشي در فهرست خود نام برده است.

6- اسماعيل بن ابي خالد محمد بن مهاجر كتابي مبوب در قضاء نوشته كه شيخ طوسي نقل كرده است.

7- مفضل بن عمر كوفي است كه توحيد مفضل منتسب به حضرت صادق از اوست و متن و ترجمه به معني آن را در جلد اول به نظر خوانندگان رسانيديم و همچنين كتاب اهليلجه (هليله) را كه در تشريح طب و دارو و غيره نقل كرده است.

8 - هشام بن حكم متوفي 185 - ابومحمد شيباني كوفي از شاگردان امام صادق عليه السلام و امام موسي بن جعفر عليه السلام است كتابي به نام الامام - حدوث الاشياء - الرد علي الزنادقه الاكف و غيره ابن نديم در فهرست از او با 25 جلد كتاب ديگر نقل كرده است [4] .

9 - محمد بن نعمان - ابوجعفر احول معروف به «مؤمن الطاق» كه از اصحاب ملازم امام صادق عليه السلام و از متكلمين حادق در فن خود مي باشد كتبي به نام الامامه - المعرفه - الرد علي المعتزله كتاب في طلحة و الزبير [5] در كتب فهرست ثبت شده است.

10- جابر بن حيان كه در علوم رياضي و طبيعي و كيميا «فيزيك و شيمي و مكانيك» احاديثي نقل كرده كه در همين كتاب شرح حال او را خواهيد خواند.

اين ده نفر در فن خود تبرز و تخصصي داشته و كتبي متعدد در فنون مختلف به نقل امام صادق عليه السلام به رسم حديث نقل كرده اند و اين اشخاص غير از فقها و محدثين و مفسرين مي باشند كه در آن رشته ها نقل حديث نموده.


پاورقي

[1] به نقل ابن نديم ص 308.

[2] النفس المصدور به نقل الامام الصادق و المذاهب الاربعه.

[3] كشف الظنون ص 444 ج 2 فهرست ابن نديم ص 50.

[4] فهرست ابن نديم ص 250.

[5] فهرست ابن نديم.