متن رساله خمس امام صادق


مي فرمايد نامه تو واصل شد و از مندرجات آن كه اهتمام بر علم و دانش بوده اطلاع حاصل گرديد و آنچه كه مورد رضاي خدا است خواستي و پرسيدي چگونه سهم ذوي القربي را نگاه مي دارند و نمي دهند - آنچه سؤال كرده اي توجه كردم و اكنون به گوش دل بشنو و به ديده خرد بنگر و آنگاه به انصاف و عدالت نفس خود واگذار تا قضاوت كند. و اين قضاوت دادپرور را براي فرداي خود ذخيره كن و چون توشه اي به آخرت بفرست و آن اطاعت امر خدا و نهي پروردگار است - خداوند ما و تو را توفيق بيشتري دهد.

بدان كه بر پروردگار ما و تو چيزي پنهان و كتمان و پوشيده نيست و آن آفريننده و مربي بزرگ فراموشكار نيست و در كتاب آسماني و قرآن چيزي را فراموش نكرده و از احكام و نياز بشر چيزي ناقص نگذاشته است هر چه آدمي بدان نيازمند بوده مفصل و مشروع تفصيل داده و مفاهيم و مصاديق آن را هم نشان داده است.

خداي بزرگ هيچ چيز را به اندازه امور مالي بشر كه زندگاني مادي بر آن مبتني است آن قدر توضيح و توصيف نكرده و در راه تشريح مطلب اقسام و انواع و طريق راهوار آن را بيان فرموده زيرا تمام آنچه كه در قرآن نازل و وارد شده بايد از راه مالي و مادي پي ريزي شود و رو به تكامل گذارد و ماده مبدل به نيرو گردد هر كمالي از راه پول و قوت بنيه مالي حاصل مي گردد و در زندگي عالم طبيعت ممكن نيست كاري و كمالي جز از اين راه دست دهد و لذا بر تمام مالداران اين نشئه عالم طبع واجب نموده كه احكام و فرايض امور مالي را كسب كنند و عمل نمايند و به كار بندند چه هر سالخورده و خردسالي در هر مرحله از زندگي باشد محتاج به كمك مالي است و لذا مربي بزرگ آسمان ها و زمين تكليف آدمي را هم در امور مالي معوق و باطل نگذاشته راه كمال و حقيقت را به او نمايانده است - هر فردي از افراد بشر يا غني است يا فقير و مسكين در هر حال بايد تكليف خود را از نظر بذل مال بداند و قرآن در كمال وضوح و روشني تكليف غني و فقير را روشن ساخته و با تأكيد در امر حج بسياري از مسائل زندگاني بينوايان را براي متمكنان و ثروتمندان حل و هضم فرموده تا در كمال نفساني گناهي و نقصي بر آنها باقي نماند.

در سوره توبه مي فرمايد آيه 60 - مسلمان بايد متوجه صدقات باشد و اول فريضه اي كه وارد شده است صدقات است آنگاه صدقات را از نظر موضوع و محمول و موارد استحقاق و شرايط و حدود نصاب و فرايض بيان مي فرمايد.

انما الصدقات للفقراء و المساكين و العاملين عليها و المؤلفة قلوبهم و في الرقاب و الغارمين و في سبيل الله و ابن السبيل

صدقات به كلمه ان كه حصر است مخصوص بينوايان و مسكينان و كساني كه ضابط صدقات هستند و آنها كه تأليف قلوب و تبليغ احكام و تعظيم شعائر دين مي نمايند و آنها كه عهده دار ارتباط و انضباط امنيت عمومي هستند و در راه خدا و حفظ حيثيت بندگان خدا جنگ نموده اند و حافظ و نگهبان ناموس اجتماع مي باشند يا دلخسته و ورشكسته و مال از دست داده اند مخصوص آنها مي باشد.

شكي نيست كه خدا و رسولش بهتر مي دانند كه صدقات را بايد در كدام راه صرف كرد و موارد مصرف آن را خوب تشخيص داده اند لذا تصريح فرموده كه صدقات براي اين دسته جات و طبقات و اختصاص به اين طوايف دارد نه غير آنها و لذا در بيان آيه صدقات مستحقين را هم يك يك به صراحت تعريف و توصيف و مخصوص صدقات گردانيده است.

خداوند عالم پيغمبر و خويشان او را از استفاده از صدقات بركنار گذاشته و كف نفس از آن را بر پيغمبر و خاندانش لازم شمرده كه نامي از آنها در اين صفوف مستحقين صدقات نبرده است.

پس اين است صدقات و اين است مستحقين آن