علم جفر


در اين علم مطالب مجهولي استخراج مي شود كه طريق آن ترتيب دادن حروف است كه سؤال مي كند و تبديل آن به ارقام عددي و اثبات جزء براي كل و توافق حروف تهجي يا غيرتهجي از چهارده طريق علم حروف كه در شماره 8 گفتيم و ثبت حروف جزء و كل و خانه و مسكن حروف و غيره و لذا در تعريف علم جفر گفته اند:

علم يبحث عن الحروف و عن اجزائها التي هي حروف ايضا من حيث دلالتها علي الحوادث المخزونه في كنوز الحروف باقتضاء الحكمة الالهيه.

و موضوع جفر: حروفي است كه هر حرفي مستقلا دلالت بر مطلبي كند و استخراج مجهولات در علم جفر طرق بسيار مختلفي دارد كه مهم تر از همه «قاعده نسبت بين حروف و مداخل اربعه است»

و لذا در اين علم ناچار از استعمال حروف دوريه و حروف قوي و حروف مستحصله به قاعده طالب و مطلوب در حروف يا به قاعده مراتب عناصر در آن است.

و اكثر جفر را در طريقه حروف مستحصله به قاعده تخصيص كه نوعي از تكسير است استفاده مي كنند و بعضي به قاعده ترفع با ترقي يا تنزل يا تساوي و غيره كه هر كدام فن خاصي دارد و در كتب مربوطه جفر همه اين فنون مضبوط است.