محمد بن ادريس شافعي


محمد بن ادريس شافعي كه امام و رهبر گروه شافعيه به شمار مي رود در سنه ي (150) هجري كه سال وفات ابوحنيفه بود در شهرغزه كه از شهرهاي شام است متولد شد و در ماه رجب سنه ي (204) هجري در مصر از دنيا رفت و در قرافه ي صغراي مصر دفن گرديد.

اهل تسنن مي گويند: امام شافعي به انتظار موت امام اعظم يعني ابوحنيفه مدت چهار سال در رحم مادر مكث نمود و اين موضوع را يكي از فضائل و مناقب شافعي مي دانند.

نگارنده گويد: اهل تسنن درباره ي مدت حمل اقوالي دارند كه شنيدن آنها بسيار لازم است. لذا ما قسمتي از اقوال آنان را از نظر خوانندگان مي گذرانيم:

اكثر مدت حمل نزد اهل تسنن

محمدجواد مغنيه در كتاب: الفقه علي المذاهب الخمسه مي نگارد: ابوحنيفه مي گويد: اكثر مدت حمل دو سال است، زيرا عائشه گفته: مدت حمل از دو سال بيشتر نخواهد شد.

مالك و شافعي و احمد بن حنبل مي گويند: اكثر مدت حمل چهار سال است، دليل ايشان اين است كه جنين مدت چهار سال در رحم زوجه ي عجلان توقف مي كرد و...

اگر اين استدلال بر مدعاي ايشان دلالت كند بر مقدسي و خوشنيتي اين فقهاء دلالت مي كند و چه بسا مي شود كه منطق مقدس مآب بودن بر منطق واقع و حقيقت غلبه خواهد يافت.

زهري مي گويد: اكثر مدت حمل هفت سال است.

ابوعبيد مي گويد: اكثر مدت حمل حد معلومي ندارد [1] .

بنابر اقوال فقهاي اهل تسنن اگر مردي زن خود را طلاق دهد يا شوهري بميرد و زوجه ي او بعد از طلاق يا پس از فوت ايشان با كسي ازدواج نكند و بعد از دو سال فرزندي بياورد آن فرزند مال آن كسي است كه زن خود را طلاق داده يا آن شخصي كه مرده بعد از چهار سال بنا بر قول شافعي و مالكي و حنبلي و بعد از پنج سال بنا بر قول عباد بن عوام و بعد از هفت سال بنا بر قول زهري و بعد از بيست سال مثلا بنا به قول ابوعبيد آن فرزند مال شوهر قبلي وي خواهد بود؟!!

ولي قضاوت تشريعي مصر ما را از اين اقوال مستغني و بي نياز كرده، زيرا محكمه هاي شرعيه مصر طبق مذهب ابوحنيفه عمل مي كردند تا اينكه قانون شماره ي (25) در سنه ي (1929) به تصويب رسيد و در ماده (15) آن قانون تصريح و تنصيص كرده كه اكثر مدت حمل بيشتر از يك سال نخواهد بود [2] .

اكثر مدت حمل نزد شيعه

علماي شيعه راجع به اكثر مدت حمل اختلاف دارند، بيشتر ايشان مي گويند: اكثر مدت حمل نه ماه است، بعضي مي گويند: ده ماه، بعضي ديگر مي گويند: يك سال. كليه علماي شيعه مي گويند: اكثر مدت حمل از يك سال بيشتر نخواهد شد ولو يك ساعت. بنابراين شخصي كه زن خود را طلاق داد يا از دنيا رفت و زوجه اش پس از يك سال ولو يك ساعت وضع حمل نمايد آن مولود از آن مرد نخواهد بود.

زيرا حضرت صادق آل محمد صلي الله عليه و آله مي فرمايد: موقعي كه مردي زوجه ي خود را طلاق دهد و آن زن بگويد: من حامله هستم و آن زن بعد از يك سال (از تاريخ طلاق) ولو يك ساعت وضع حمل كند قول آن زن مسموع نخواهد بود [3] .


پاورقي

[1] المغني لابن قدامه، طبعة ثالثة، ج 7،ص 477.

[2] الاحوال الشخصيه لمحمد محيي الدين، ص 474.

[3] كتاب جواهر و مسالك و حدائق و سائر كتب فقهي شيعه.