پرسمان

خداوند بي نياز است و قدرت بي انتها دارد، ليكن اراده كرده كه همة كارها را از راه اسبابش انجام دهد. امام صادق(ع) فرمود: خداوند امتناع دارد كه امور عالَم را جاري كند مگر از راه سبب ها.[5]
البته بايد توجه داشت كه قوانين جهان آخرت با قوانين حاكم بر دنيا كاملاً متفاوت است و در آن جا از طبيعت دنيا خبري نيست. با انقراض عالم و پايان يافتن عمر دنيا همه چيز و همه كس از ميان مي رود و تمام امور دنيوي و شئون حياتي و با همة قوانين و مقررات تكويني اش خاتمه پيدا مي كند، سپس به ارادة خالق توانا، جهان نوسازي مي شود و قوانين و مقرّرات جديدي بر آن حاكم مي گردد كه با قوانين و مقررات دنيا قابل مقايسه نيست. در قيامت عذاب الهي يا نعمت هايي كه به انسان مي رسد، تجسم اعمالي است كه در دنيا انجام گرفته است.
قرآن مي فرمايد: در قيامت هر انساني تمام اعمال خوب خود را كه در دنيا انجام داده است، حاضر مي يابد و همچنين اعمال بد خود را. دوست دارد بين او و اعمال بدِ تجسم يافته اش، نهايت درجةدوري فاصله باشد.[6]
پس خداوند در عين بي نيازي و داشتن قدرت مطلق خواسته است تمام كارها را از راه سبب هايش انجام دهد. افزون بر اين در قيامت مسئلة طبيعت و اسباب مسبّبات مطرح نيست بلكه هر چه آن جا پيش مي آيد، همه نتيجه و تجسم كار هايي است كه در دنيا انجام داده ايم. قرآن فرمود: هر كس هموزن ذرّه اي كار خير انجام دهد، آن را مي بيند، و هر كس هموزه ذرّه اي كار بد كرده، آن را مي بيند.1[7]