امام صادق(ع) در مورد آيات مربوط به جهالت فرموده: گناهي است كه بنده خدا آن را انجام ميدهد، اگر چه از حكم آن آگاه باشد، ولي آن گاه كه تصميم ميگيرد عمل خلافي را انجام دهد، در واقع جاهل است حضرت به جريان يوسف(ع) و برادرانش اشاره ميكند كه وي به برادرانش گفت: آيا به خاطر داريد ستمي كه بر يوسف و برادرش روا داشتيد، درحالي كه همگان جاهل بوديد.(1) برادران يوسف همگي قبح و زشتي ظلم را درك ميكردند، ولي به دليل خودخواهي يا حسادت يا هوس چنان برخورد كردند كه گويي نسبت به زشتي كار خود ناآگاه بودند.(2) با اين بيان معلوم ميشود كه مراد از جهل در آيه توبه،(3) جهل در مقابل علم نيست، بلكه جهل در مقابل عناد و لجاجت و تكبر است، يعني عملي كه از روي هوس انجام گرفته باشد، پس از ندامت و تحقق توبه، قابل بخشش است.
غالباً كلمه جاهل و جهالت در موردي به كار ميرود كه انسان آگاه و دانا است اما آگاهي او نسبت به زشتي كار تأثيري در او نميگذارد، بلكه بسان افراد ناآگاه از زشتي، كارهاي بد را انجام ميدهد، گويي اساساً اين فرد، از زشتي كردار خود آگاه نيست و آن را يك كار زيبا و پسنديده ميانديشد.(4)

1 - يوسف (12) آيه 89.
2 - بحارالانوار، ج6، ص 32.
3 - نساء (4) آيه 17.
4 - جعفر سبحاني، منشور جاويد، ج8، ص 237.