مرکز پاسخگويي: تبيان
موضوع اصلي: اخلاق و عرفان
موضوع فرعي: خدمات و صدقات
ارزش خدمات و صدقات چيست؟

پاسخ:
در كتاب وسائل الشيعه باب هايي با عنوان «ابواب فعل المعروف» آمده كه در آنها احاديثي درباره ارزش صدقات و خدمات اجتماعي از پيامبر و امامان معصوم((عليهم السلام)) روايت شده است.
در روايتي از پيامبر((صلي الله عليه وآله)) چنين نقل شده است: «هر كار نيكي صدقه است و كسي كه مردم را بر كار نيك دلالت مي كند همچون كسي است كه خود، آن را انجام مي دهد. خدا ياري كننده اندوهگينان را دوست مي دارد».
امام صادق((عليه السلام)) فرمود: «هر مؤمني كه به برادر مؤمن خويش نيكي كند، به پيامبر خدا نيكي كرده است».
علي((عليه السلام)) در نهج البلاغه فرموده است: «هر كه با دست كوتاه بدهد با دست بلند دريافت خواهد كرد».
سيّد رضي، شارح نهج البلاغه معتقد است كه منظور از «دست» در اينجا «نعمت» است و در اين عبارت ميان نعمت بنده و نعمت خدا - كه به عنوان پاداش آن را دريافت مي كند - فرق گذاشته شده است: از نعمت بنده به «دست كوتاه» و از نعمت خدا به «دست بلند» تعبير شده است. لطافت تعبير اين جمله كوتاه در اين است كه انسان براساس امكان محدود خويش به ديگران كمك مي كند، ولي خداوند داراي امكاني گسترده و قدرتي غيرمحدود در كمك به ديگران است.
در حديث ديگري امام صادق((عليه السلام)) مي فرمايد: «بهشت را دري است كه نام آن «باب المعروف»(دروازه نيكي) است; از اين در داخل نمي شوند مگر افرادي كه با ديگران به نيكي رفتار كنند».
در روايت ديگري كه در آن امام صادق((عليه السلام)) وصيّت پيامبر((صلي الله عليه وآله)) به علي((عليه السلام)) را از زبان اجدادش نقل مي كند آمده است كه پيامبر فرمود: «اي علي! چهار فضيلت است كه در هر كس باشد خداوند خانه اي در بهشت براي او مي سازد: يتيمي را پناه دادن; بر ضعيفي رحمت آوردن; مهرباني با پدر و مادر; مدارا با مملوك».
سپس فرمود: «اي علي! هر كه يتيمي را از مال خود بي نياز كند، بهشت بر او واجب مي شود. اي علي! هر كه مهربانانه دست بر سر يتيمي بكشد، خداوند در روز قيامت براي او به ازاي هر مويي كه دست او بر آن كشيده شده است، نوري به او عطا مي فرمايد».
در حديث ديگر امام صادق((عليه السلام)) از پدرانش از پيامبر((صلي الله عليه وآله)) روايت مي كند كه پيامبر فرمود: «عيسي بن مريم((عليه السلام)) بر قبري گذشت كه صاحب آن را عذاب مي كردند. سال ديگر كه بر آن مزار گذشت، عذاب از آن شخص برداشته شده بود. گفت: پرودگارا! سال گذشته اين مرده عذاب مي شد و اكنون عذاب از وي برداشته شده است. خداوند به او وحي كرد كه: اي روح خدا! فرزند شايسته اين شخص راهي را اصلاح كرد و يتيمي را پناه داد. در برابر كار فرزند، پدر را آمرزيدم». در اين حديث مي بينيم كه ارزش خدمات فرزند نه تنها براي خود كه در آمرزش پدر نيز مؤثّر است.
در روايت ديگر امام صادق((عليه السلام)) از قول پيامبر((صلي الله عليه وآله)) فرمود: «انسان ها عائله خداوند به شمار مي آيند و محبوب ترين مردم در نزد خدا كساني هستند كه بيشتر به عائله خداوند سود برسانند و خانواده ها را خوشحال سازند».
در حديثي ديگر آمده است كه از پيامبر پرسيدند: «خداوند چه كساني را بيشتر دوست مي دارد؟» فرمود: «آنان را كه نفعشان به مردم بيشتر است».
نيز از امام صادق((عليه السلام)) روايت شده كه درباره سخن خداوند از زبان حضرت عيسي «وَجَعَلَني مُبارَكاً اَيْنَما كُنْتُ»، فرمود: «منظور اين است كه مرا داراي نفع بسيار(براي ديگران) قرار داده است».