توان عقل در تشخيص راه حق و علت اختلاف عقلا در تشخيص راه حق : بله مي توان به وسيله عقل راه حق را تشخيص داد به جهت اينكه پايه شخصيت انسان راعقل تشكيل مي دهد و به فرموده امام صادق ( ع ) حجت ميان بندگان و خدا عقل است اساسا از نظر اسلام عقل در عرف ظاهري به نام رسول باطني موردتاييد قرار گرفته است اما تذكر نكاتي خالي از فايده نيست : 1- چنان كه عقل رابه عقل نظري و عقل عملي تقسيم نموده اند اما در هر دو بخش در رابطه با ميزان كار آيي عقل ديدگاه هاي افراطي مانند عقل گرايان و تفريطي مانند حس گرايان وجودارد ولي به نظر مي رسد عقل به هر دو معنا گرچه مي تواند كلياتي را دررابطه با نظام مربوط با نظام هستي دريابد و در شناخت بسياري از نيكي ها وبدي ها موثر باشد اما از يافتن حقايق مربوط به جهان آخرت و شناخت همه افعال در جميع شرايط ناتوان است و در اين زمينه ها بشر نيازمند هدايت هاي روشنگر دين است ، ( رجوع كنيد به : طباطبايي ، محمد حسين ، قرآن در اسلام ، بحث راجع به نبوت ، و مصباح يزدي ، محمد تقي ، آموزش فلسفه ج 1و2 ) . 2- چنانكه درفلسفه به خصوص فلسفه اسلامي ثابت گرديده است بر حقايق عقلي به نوبه خود مي توان تكيه كرد زيرا حقايق عقلي كه مستند بر مقدمات بديهي يا براموري راجع به مقدمات بديهي متكي اند غير از حقايق تجربي و حسي اند كه گاه مواجه با خطا مي گردند .براي آگاهي بيشتر ر.ك به تفسير الميزان ج 1 ص 507 واصول فلسفه رياليسم ج 1 مقاله آخر .3- شكي نيست در اينكه مراد از عقل چنانچه روايات وارده در باب عقل استفاده مي شود همان قوه تشخيص و ادراك و وادار كننده انسان به نيكي و صلاح و بازدارنده او از شر و فساد مي باشد .وهمان است كه به وسيله امام ششم ( ع ) پرستش خدا و بدست آوردن بهشت معرفي شده است اين نوع عقل نه محدود به روشهاي علوم طبيعي و نظري است و نه در بند قوانين منطق و مابعدالطبيعه ارسطويي و نه اينكه ذات گناهكارانسان عقل وي را آلوده ساخته تا بدان حد كه قادر به درك حقايق نشود چنانكه مسيحيت برآن است بلكه مي توان گفت اين عقل به نحوي با دل در ارتباط هم هست يعني سمت و سوي مسيرش رو به آن ديار مي باشد و از آن منقطع نمي باشد، ( رجوع كنيد به : مجله نقد و نظر سال اول شماره دوم بهار 1374 - قسبات شماره 22 ميزگرد عقلانيت ) . آنچه كه از اين سه نكته مي توان استفاده كرد اين است كه توانايي و قدرت عقل در تشخيص دادن راه حق و دين را نمي توان انكاركرد .;