پرسمان

روايات فراواني در اين باره وجود دارد كه مقام محمود را به مقام شفاعت تفسير كرده است.
امام صادق(ع) درباره مقام محمود مي فرمايد: مقام و مرتبه اي است كه همه پيشينيان و متأخران غبطه آن را مي خورند. (نورالثقلين 3/206، ح 319.)
در حديث ديگر آمده: وقتي علي بن ابي طالب(ع) اين آيه را تلاوت كرد: «فَتَهَّجد بِه نافِله لَك عَسي أَن يَبَعَثك رَبُك مَقاما مَحمودا» پيامبر اسلام(ص) به علي(ع) فرمود: «همانا پروردگار متعال شفاعت را به من بخشيد تا در حق اهل توحيد از امتم شفاعت كنم و آن را درباره دشمان تو و دشمنان فرزندان تو ممنوع ساخت.» (همان/207، ح 397؛ تفسير برهان 2/438، ح 3.) همچنين فرمود: مقام پسنديده مقامي است كه من در آن براي امتم شفاعت مي كنم. (نورالثقلين 3/298، 399.)
از امام موسي بن جعفر(ع) نيز روايت شده است: در روز قيامت هنگامي كه آفريدگان جمع شدند حدود چهل سال مي ايستند (معادل سال هاي دنيا وگرنه در آن روز خورشيد و ماهي نيست تا سال و ماه وجود داشته باشد) و عرق تا نزديك دهانشان را فرا مي‎گيرد. آنگاه به سراغ آدم(ع) مي روند تا درباره آنان به شفاعت برخيزد. او به حضرت نوح رهنمونشان مي شود. نوح(ع) نيز به ابراهيم(ع) دلالتشان مي كند و او نيز به موسي(ع) و آن حضرت نيز به عيسي(ع) حواله مي دهد و حضرت عيسي(ع) مي فرمايد: «عَلَيكم بمُحمد صَلي الله عليه و آله»؛ به حضرت محمد(ص) مراجعه كنيد. آن حضرت مي فرمايد: «آنا لها»؛ من براي شفاعت آماده ام، و به جانب بهشت روانه گشته، در بهشت را مي كوبد (درهاي بهشت باز است، ليكن كوبيدن در باز نشانه ادب است). گفته مي شود: كيست؟ - در حالي كه خدا داناتر است كه چه كسي در مي زند – (ولله أعلم) مي گويد: محمد. گفته مي شود: در را براي آن حضرت باز كنيد. در اين هنگام حضرت رسول(ص) پروردگارش را استقبال كرده و به سجده مي افتد و آن قدر طول مي دهد تا به او اجازه داده مي شود سر از سجده بردارد. پس به او گفته مي شود: «تَكَلم وَ سَل تُعط و اِشْفع تُشْفع»؛ [سخن بگو كه جواب مي شنوي، بخواه تا به تو داده شود، شفاعت كن كه شفاعتت پذيرفته مي‎شود.] پيامبر سر از سجده بر مي دارد و دوباره به سجده مي رود. دوباره همين سخنان بر او تكرار مي شود. آنگاه سر از سجده بر مي‎دارد و حتي آنان را كه در آتش سوخته اند نيز شفاعت مي كند. در روز قيامت در همه امت ها كسي آبرومندتر از پيامبر اكرم(ص) نيست، و اين است معناي سخن خداوند: «عَسي أَن يَبْعَثك رَبُّك مَقاما مَحمودا». (همان/211، ح 403؛ تفسير برهان 2/440، ح 15.) شخصي از امام صادق(ع) پرسيد: آيا مؤمن هم شفاعت دارد، فرمود: آري، فردي از حاضران پرسيد: آيا مؤمن هم به شفاعت محمد(ص) در آن روز نيازمند مي شود؟ فرمود: آري، براي اين كه مؤمنان هم گناهاني دارند. احدي نيست مگر آنكه محتاج شفاعت آن سرور مي شود. راوي گويد: مردي از اين سخن پيامبر خدا(ص) پرسيد كه فرمود: «أَنَا سَيد وُلْدِ آدَم و لافَخر»؛ [من آقاي همه فرزندان آدم هستم و در عين حال اين سبب فخر نمي شود.] امام صادق(ع) فرمود: صحيح است. آن حضرت حلقه در بهشت را مي گيرد و مي گشايد و سپس به سجده مي افتد. خداي تعالي مي فرمايد: سر بر آور و شفاعت كن كه شفاعتت پذيرفته است و هر چه مي خواهي بطلب كه به تو داده مي شود. وي سر بلند كرده، دوباره به سجده مي افتد. باز خداي تعالي مي فرمايد: سربرآور و شفاعت كن كه شفاعتت پذيرفته است و درخواست كن كه درخواستت برآورده است. پس آن جناب سر بر مي دارد و شفاعت و درخواست مي كند و به او هر چه خواست مي دهند. (تفسير برهان 2/440، ح 14.)
دانشمندان اهل سنت نيز احاديث فراواني از پيامبر نقل كرده اند كه در آن ها مقام محمود به شفاعت تفسير و تأويل شده است. (در المنثور 5/324 – 328.)
مفسران به پيروي از احاديث مأثور معتقدند: «منظور از اين مقام والا و ارجمند منزلت شفاعت و بالاتر از مقام شفاعت است».