مرکز پاسخگويي: مركز فرهنگي نهاد رهبري در دانشگاه ها
موضوع اصلي: قرآن
موضوع فرعي: اجل مسمي
مقصود از (اجل مسمي) در آيه ء 6 سوره انعام، چيست؟
پاسخ:
جل، در لغت دو معنا دارد: يكي مدت معين و ديگري آخر مدت، در مفردات راغب و قاموس به آن ها اشاره شده است. به نظر علامه طباطبايي، معناي اصلي آن تمام مدت است و به طور مجازي در آخر مدت نيز استعمال مي شود، { (ترجمه تفسير الميزان، ج 7، ص 10) } طبق مفاد آيه ي 2 از سوره ي انعام ({ثُمَّ قَضي أَجَلاً وَ أَجَلٌ مُسَمًّي عِنْدَهُ })، انسان داراي دو نوع اجل است كه يكي مشروط است و ديگري محتوم يا مسمّي. منظور از مشروط اين است كه تابع شرايطي است و اگر آن شرايط فراهم باشد، اجل خواهد آمد و اگر فراهم نباشد، نخواهد آمد. مقصود از محتوم هم اين است كه در وقت معيني مي آيد و حتمي است. اجل نوع اول، قابل محو و اثبات است؛ امّا دوّمي ثابت و پايدار است، { (براي توضيح بيش تر ر.ك: همان، ص 13 - 11) }. در حديثي از امام صادق(ع) در تفسير آيه ي فوق آمده است كه آن حضرت فرمود: آن ها دو اجلند اجل مشروط كه خدا در آن هر چه بخواهد مي كند و اجل محتوم، { (مجلسي، بحارالانوار، ج 5، ص 140، حديث 9، چاپ بيروت و تفسير نور الثقلين، ج 1، ص 504، نشر اسماعليان) }. خلاصه، از كلمه ي مسمّي كه بعد از واژه ي اجل در آيه ي 60 سوره انعام ذكر شده است و با توجه به آيه ي 124 اعراف كه مي فرمايد: {وَ لَكُمْ فِي اَلْأَرْضِ مُسْتَقَرٌّ وَ مَتاعٌ إِلي حِينٍ }، مي توان چنين استنباط كرد كه اجل مسمي براي هر كس از روز تولد، نزد خدا معلوم و معين است. افزون بر آن، در آيه ي 2 همين سوره، بعد از كلمه ي مسمّي، عبارت «عنده» هم به كار رفته است كه نشان مي دهد اطلاع بر اين مسمّي منحصر به خدا مي باشد، { (ترجمه الميزان، ج 7، ص 206) }