عقل عملي داراي شئون و آثاري مثل اراده و اخلاص است. و اين عقل همان نوري است كه وسيله شناخت و پرستش خدا و در نهايت بهشتي شدن انسان مي​شود. هرگاه اين نور بدون هيچ مانعي و خسوفي تابش داشت، حالت ايمان و اخلاص ايجاد مي​شود و هرگاه اين عقل به سبب پيروي از هواي نفس، مكسوف و پوشيده شد، حالت كفر و ريا بيدار مي​شود.
كليني (رحمه الله) از امام صادق(ع) روايت كرده است «لَيسَ مِن الإيمان و الكُفر إلّا قِلّة العَقْل ـ قيل و كَيف ذاك يا ابنَ رَسول الله(ص)؟ قال ـ إِنّ العَبد يَرفع رَغْبته إلي مَخلوقٍ فلو أَخلص نيّته لِلّه أَتاه الله الَّذِي يُريد في أَسرَع من ذلك» (كافي 1/28/33) مرز ايمان و كفر چيزي جز كم عقلي نيست. چون انسان به منظور جلب توجه ديگران عبادت مي​كند در حالي كه اگر اين عبادت را براي خدا خالصانه انجام دهد، خداوند زودتر او را به مطلوبش مي​رساند.
شبيه اين روايت نيز از امام باقر(ع) نقل شده كه حضرت فرق بين حق و باطل را كم عقلي بيان فرمودند
پس مخلصْ عاقل است و كسي كه عاقل نيست، مخلص نخواهد بود؛ در نتيجه ريا مي​كند. چنانكه عاقل، رياكننده نيست و رياكار عاقل نخواهد بود.

آية الله جوادي آملي
حكمت عبادات