مرکز پاسخگويي: فرهنگ ومعارف قرآن
موضوع اصلي: اجتماعي و فرهنگي
موضوع فرعي: مشكلات زندگي
الف. با توجه به اين كه پدر ندارم و مادرم بار سرپرستي مرا بر دوش ميكشد، آيا درست است مادرم كار كند و من درس بخوانم؟ و اساساً، چگونه محبتهاي مادرم را جبران كنم؟ ضمن آن كه به دليل حواس پرتي ناشي از مشكلات زندگي، تحصيل برايم دشوار است. ب. همواره صبحها خوابم برده و نمازم قضا ميشود، وظيفه من در اين باره چيست؟


پاسخ:
1. توانايي هاي انسان فراتر از آن است كه به هنگام روبه رو شدن با مشكلات، در جا زده، از پس آنان برنيايد; بلكه ميتوان گفت: اين، مشكلات است كه انسان را آبديده كرده و او را به قله هاي بلندي ميرساند. قرآن كريم نيز، برآميختگي زندگي انسان با مشكلات و درد و رنج، تأكيد كرده است: يَـََّأَيُّهَا الاْ ?ًِنسَـَنُ إِنَّكَ كَادِحٌ إِلَيَ رَبِّكَ كَدْحًا فَمُلَـَقِيهِ ;(انشقاق،6); اي انسان! تو با تلاش و رنج به سوي پروردگارت ميروي و او را ملاقات خواهي كرد. امام صادق(ع) نيز دراين باره فرمودند: اجر بزرگ با بلاي بزرگ است.(اصول كافي، كليني، ج 3، ص 351، دفتر نشر فرهنگ اهل بيت: .) تاريخ نيز گواهي ميدهد، انسان هايي كه به جايي رسيدهاند، همواره با مشكلات، دست به گريبان بوده اند.
2. تنها روبه رو شدن با مشكلات نيست كه در ساختن انسان مؤثر است، و اجر فراواني را براي او در پي دارد; بلكه دست يابي به چنين نتيجه اي، مشروط به آن است كه انسان در برابر مشكلات، بردباري به خرج دهد. تنبلي، بيارادگي، نااميدي و روشن نديدن افق آينده، ترك فعاليت هاي مثبت، و... از آفتهاي محروميت از ميوه هاي شيرين صبر در زندگي است، از اين رو شايسته است، داشتن اراده اي نيرومند، اميد به رحمت بي پايان الهي و دل بستن به دستگيري هاي غيبي او، كار و تلاش همراه با هدف و برنامه ريزي دقيق، و... جايگزين آفت هاي مزبور شوند، خلاصه، بايد با اين روحيه كه مشكلات، در رشد ما تأثير فراوان دارد، بايد با آغوش باز به استقبال آنها برويم; يعني با تدبير بر آنها مسلط شده، نگذاريم آنها بر ما مسلط شوند. امام صادق(ع) فرمود: چون خدا بنده اي را دوست دارد، او را در بلا غوطه ور ميسازد.(همان، ص 352.) نيز همين امام بزرگوار فرمودند: اگر مؤمن پاداشي را كه براي مصيبت ها دارد بداند، آرزو ميكند كه او را با مقراضها تكه تكه كنند.(همان، ص 354.)
3. تحصيل علم، از چنان جايگاه شايسته اي برخوردار است كه جا دارد انسان براي آن از خواب و آرامش خود چشم پوشي كند. هر چند شرايط نامساعدي هم چون يتيمي، دلسوزي به مادر و كشانده شدن حواس شما به رنجي كه مادرتان براي شما ميكشد، امر مقدس سوادآموزي و ادامه تحصيل را براي شما دشوار ساخته، ولي با توجه به مطالب مطرح شده در دو رديف قبل، شرايط مزبور، مجوّزي براي ترك اين امر مهم نيست. تحصيل ازنظر اسلام آن قدر اهميت دارد كه به تصريح قرآن كريم، دانايان و نادانان نزد خداوند، يكسان به حساب نيامدهاند: هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يعْلَمُونَ وَ الَّذِينَ لاَيَعْلَمُونَ;(زمر،9) آيا كساني كه ميدانند، با كساني كه نميدانند، برابرند؟ پيداست شما در شرايط خاصي كه داريد، براي انجام اين امر مهم، به اراده اي قوي به منظور تمركز حواس، برنامه ريزي و پشتكار بيشتري نيازمنديد. اگر تحصيل روزانه نيز براي شما مقدور نيست، ميتوانيد تحصيل شبانه و حتي متفرقه را انتخاب كنيد. تحصيل متفرقه، اين امكان را نيز به شما ميدهد كه، درادارة زندگي با مادر زحمت كش خود، شريك شويد.
4. بي ترديد احترام به مادر، شريك شدن در درد و رنج هاي او، و مهر و محبت شايان به وي، وظيفه قطعي شماست، و براي مادري كه بار سرپرستي خانه را نيز به دوش ميكشد، انجام اين وظيفه، دوچندان ميشود.
5. بيدار شدن براي نماز صبح نيز به اراده و تصميم جدي شما بستگي دارد. بهترين زمان براي چنين عزم راسخي، هنگام خوابيدن است. در هر صورت، نبايد نمازهاي صبح شما قضا شود. مدتي در اين باره به خود سختي دهيد، به تدريج بيدار شدن برايتان عادي ميشود.