مرکز پاسخگويي: تبيان
موضوع اصلي: اعتقادات
موضوع فرعي: علوم عقلي
بهترين دليل بر اينكه در زمان امام صادق(ع) علوم عقلي نضج گرفت چيست؟
پاسخ:
بهترين دليل اين است كه در تمام كتب حديث اهل تسنن: صحيح بخاري، صحيح مسلم، جامع ترمذي، سنن ابي داوود و صحيح نَسائي، جز مسائل فرعي چيز ديگري نيست: احكام وضو اين است، احكام نماز اين است، احكام روزه اين است، احكام حج اين است، احكام جهاد اين است؛ و يا سيره است، مثلاً پيغمبر در فلان سفر اين طور عمل كردند، و در فلان جا چنين عمل كردند ولي شما به كتابهاي حديث شيعه كه وارد ميشويد ميبينيد اولين مبحث و اولين كتابش «كتاب العقل و الجهل» است. اصلاً اين جور مسائل در كتب اهل تسنن مطرح نبوده. البته نميگوئيم منشأ همة اينها امام صادق بود؛ ريشهاش اميرالمؤمنين است و ريشة ريشهاش خود پيغمبر است، ولي اينها اين مسير را ادامه دادند. امام صادق بود كه چون در زمان خودش اين فرصت را پيدا كرد مواريث اجداد خودش را حفظ كرد و بر آن مواريث افزود. بعد از «كتاب العقل و الجهل» وارد «كتاب التوحيد» ميشويم. ما ميبينيم صدها و بلكه هزارها بحث در باب توحيد و صفات خداوند و مسائل مربوط به شؤون الهي و قضا و قدر الهي و جبر و اختيار و مسائل تعقلي در كتب حديث شيعه طرح است كه در كتب ديگر طرح نيست. اينها سبب شده كه گفتهاند اولين كسي كه مدارس فلسفي را (مدارس عقلي را) در دنياي اسلام تأسيس كرد امام جعفر صادق بود.
***
پاورقي:
مجموعه آثار شهيد مطهري ج18ـ سيري در سيره ائمه اطهار(ع)
شهيد مطهري