مرکز پاسخگويي: تبيان
موضوع اصلي: اعتقادات
موضوع فرعي: علوم عقلي
بهترين دليل بر اينكه در زمان امام صادق(ع) علوم عقلي نضج گرفت چيست؟

پاسخ:
بهترين دليل اين است كه در تمام كتب حديث اهل تسنن: صحيح بخاري، صحيح مسلم، جامع ترمذي، سنن ابي داوود و صحيح نَسائي، جز مسائل فرعي چيز ديگري نيست: احكام وضو اين است، احكام نماز اين است، احكام روزه اين است، احكام حج اين است، احكام جهاد اين است؛ و يا سيره است، مثلاً پيغمبر در فلان سفر اين طور عمل كردند، و در فلان جا چنين عمل كردند ولي شما به كتابهاي حديث شيعه كه وارد مي‎شويد مي‎بينيد اولين مبحث و اولين كتابش «كتاب العقل و الجهل» است. اصلاً اين جور مسائل در كتب اهل تسنن مطرح نبوده. البته نمي‎گوئيم منشأ همة اينها امام صادق بود؛ ريشه‎اش اميرالمؤمنين است و ريشة ريشه‎اش خود پيغمبر است، ولي اينها اين مسير را ادامه دادند. امام صادق بود كه چون در زمان خودش اين فرصت را پيدا كرد مواريث اجداد خودش را حفظ كرد و بر آن مواريث افزود. بعد از «كتاب العقل و الجهل» وارد «كتاب التوحيد» مي‎شويم. ما مي‎بينيم صدها و بلكه هزارها بحث در باب توحيد و صفات خداوند و مسائل مربوط به شؤون الهي و قضا و قدر الهي و جبر و اختيار و مسائل تعقلي در كتب حديث شيعه طرح است كه در كتب ديگر طرح نيست. اينها سبب شده كه گفته‎اند اولين كسي كه مدارس فلسفي را (مدارس عقلي را) در دنياي اسلام تأسيس كرد امام جعفر صادق بود.

***
پاورقي:
مجموعه آثار شهيد مطهري ج18ـ سيري در سيره ائمه اطهار(ع)
شهيد مطهري