مرکز پاسخگويي: دفتر تبليغات اسلامي
موضوع اصلي: احكام
موضوع فرعي: فوت قبل از تكليف
جايگاه كساني كه قبل از سن تكليف و پيش از سن تميز اعمال، از دنيا مي روند چگونه است؟
پاسخ:
در برخي از روايات وارد شده است كه امام صادق(ع) فرمود: زماني كه يكي از اطفال مؤمنان از دنيا مي رود، منادي در آسمان و زمين ندا سر مي دهد كه: فلاني از دنيا رفت. اگر پدر و مادرش قبلاً از دنيا رفته باشند، به ايشان سپرده مي شود كه تحت تكفّل وي پرورش پيدا كرده و بزرگ شود، در غير اين صورت مربي وي حضرت فاطمه(س) خواهد بود تا پدر و مادر او يا يكي از بستگان وي از دنيا بروند و در آن زمان، فرزند را تحويل وي خواهند داد.(1)
در برخي از روايات آمده است: وقتي اطفال مؤمنان از دنيا مي روند، در تحت پرورش حضرت ابراهيم و ساره قرار مي گيرند و آن ها را از نعمت هاي بهشتي تغذيه مي كنند.
وقتي روز قيامت شد، به ايشان بهترين لباس ها مي پوشانند و به پدران و مادران خود در بهشت ملحق مي شوند.(2)
اين دو روايت اشاره به مراقبت، نگهداري، تغذيه و پرورش كودكان مي شود و در آن ها اشاره اي به تكامل آنان نشده است. از طرف ديگر با توجه به اصول عقلي و تأييد برخي روايات، بحث تكامل انسان در آخرت (آن گونه كه در دنيا حاصل مي شود) منتفي است و هر آنچه انسان در اين عالم كسب كرده است، درجه و مرتبه او را در عالم آخرت معيّن و مشخص مي سازد. بنابراين نمي توانند اطفال مؤمنان در آن عالم به تكامل دست يابند.
از برخي احاديث استفاده مي شود اطفال مؤمنان همان طور كه در دنيا از نظر مسلمان بودن، پيرو و ملحق به پدر و مادرهايشان هستند و تمام احكام اسلام بر آن ها جاري است، در آخرت نيز ملحق به پدر و مادر خواهند بود.
در روايتي از حضرت امام جعفر صادق(ع) نقل شده است كه: اطفال و اولاد مؤمنان هر چند از نظر عمل قاصرند، زيرا مكلف به عمل نشده بودند كه مستحق ثواب باشند، حق تعالي آن ها را ملحق به پدرانشان مي كند تا آن كه چشم هاي ايشان به اولاد خود روشن گردد.(3)
***
پاورقي:
1. من لا يحضره الفقيه، ج 3، ص 490، ح 4731.
2. همان.
3. بحارالانوار، ج 5، ص 293 ـ 294.