مرکز پاسخگويي: پاسخگوئي به سؤالات ديني آستان قدس رضوي
موضوع اصلي: اخلاق و عرفان
موضوع فرعي: قسمت روزي الهي
چه رابطه و نسبتي بين روزي قسمت شده الهي با ميزان تقاضاي افراد و تلاش آنها وجود دارد ؟

پاسخ:
پاسخ شما را با آيه اي از قرآن كريم آغاز مي كنم . خداوند متعال در سوره طلاق آيه( 2) مي فرمايد :
{ و من يتق الله يجعل له مخرجا و يرزقه من حيث لا يحتسب }
هر كس پرهيزكاري كند خداوند راه خروجي براي رهايي وي از مشكلات قرار مي دهد و از طريق كه گمان ندارد روزيش را مي سازد .
امام صادق ( ع ) در مورد روزي تقسيم شده الهي ميفرمايد : اگر يكي از شما ها از روزي خود فرار كند. انسان كه از مردن فرار كند روزيش به او برسد چنانچه مرگ به او مي رسد .
بايد دانست در امثال اين راوايات و آيات شريفه رزق و روزي مقسوم و مقدر است يعني: خداوند ميزان روزي هر بنده اي را مشخص فرموده است از طرف ديگر اخباري نيز هست كه امر به تحصيل معيشت فرموده : و تاكيد بسيار در كسب و تجارت نموده است حتي ترك كسب و كار براي رسيدن به روزي را مكروه شمرده بلكه محال است و چنين افرادي را ملامت نموده اند . و كسي را كه براي طلب رزق و روزي حركت نمي كند از كساني شمرده اند كه دعاي آنها مستجاب نمي شود و خداوند روزي آنها را نمي رساند .كه در اينجا به ذكر يك حديث اكتفا مي كنيم : راوي ميگويد : امام صادق «عليه السلام» از يكي از اصحاب خود پرسيدند به ايشان عرض كردم , كار و كسب را رها كرده و به عبادت مشغول است . فرمود : واي بر او آيا نمي داند : كسي كه ترك طلب كند دعايش مستجاب نمي شود ؟....
حال دقت كنيد كه اين آيات و روايات با يكديگر منافاتي ندارد و زيرا منظور اين است كه خداوند مقدار روزي هر بنده اي را مشخص نموده ولي در عين حال بر بنده لازم است به دنبال طلب روزي حركت كند اما بايد بداند پس از حركت و طلب نيز روزي او تحت قدرت خداوند است نه آنكه كا ر و طلب انسان خود به تنهايي باعث كسب و جلب روزي شود به بيان ديگر قيام به طلب روزي از وظايف بندگان است و ترتيب امور و جمع اسباب ظاهري و غير ظاهري كه از اختيار بندگان خارج است به تقدير باري تعالي است . پس انسان مؤمن بايد در عين آنكه از طلب و تلاش باز نمي ايستد باز همه چيز را از ذات مقدس حق بداند . زيرا كار خداوند بدون قانون و بي وسيله نيست هر چند كه ممكن است آن وسيله از وسايل عادي و راههاي شناخته شده نبوده بلكه ( من حيث لا يحتسب ) از جايي كه گمان ندارد باشد .
مرحوم ملااحمد نراقي در كتاب معراج السعاده مي فرمايد : كارهاي بندگان دو قسم است :
*- اول آنكه امري كه از قدرت بنده بيرون است پس بايد آن را حواله رب الارباب نمايي .
*- قسم دوم اموري است كه از قدرت بنده بيرون نيست به اين معني كه براي رسيدن به آن امر اسبابي هست كه بنده مي تواند از آن استفاده كند كه اين امر با توكل منافات ندارد به شرط آنكه بنده اعتماد و اطمينان به اسباب و وسايل نداشته باشد بلكه اطمينان او به خدا باشد . مثلا شخصي بيمار از دارو استفاده مي كند ولي به توكل و اعتماد او به خداست اما شفا را از خدا مي داند .
نكته آخر اينكه طلب روزي با حر ص و طمع منافات دارد زيرا روزي بندگان مقدر و معلوم است پس با حرص بيشتر از آنچه مقدر شده نمي توان كسب كرد .

***
پاورقي:
منابع :
1- چهل حديث , امام خميني ( ره )
2- معراج السعاده , ملااحمد نراقي (ره )
3- عدل الهي , شهيد مطهري