مرکز پاسخگويي: پاسخگوئي به سؤالات ديني آستان قدس رضوي
موضوع اصلي: اخلاق و عرفان
موضوع فرعي: استجابت دعا
چندي پيش به علت شفا نيافتن و فوت نمودن مريضمان در شب تولد امام رضا ( ع ) در اعتقاداتمان خلل وارد شد كه بعضا ناشكر هايي هم نموديم حال سؤال من اينكه چرا دعاي يمان مستجاب نشد تا شفا يابد و اينكه الان بخاطر ناشكري كردنمان مي خواهم توبه نمايم لطفا ما را راهنمائي فرماييد ؟

پاسخ:
در گذشت عزيزتان را به شما و خانواده محترمتان تسليت عرض مي كنم و از درگاه خداوند منان براي شما صبر جميل خواستارم .
امام رضا عليه السلام در باره دعا مي فرمايد :« دعا از نيزه كارگرتر است و دعا بر مي گرداند قضا را هر چند ازآسمان نازل شده باشد. و محكم شده باشد و دعا كليد همه رحمتهاست .»
دعا يعني : صدا زدن و مَدد خواستن ازخداوند در حل مشكلات و از بهترين اعمالي است كه هم خداوند كريم و هم معصومين« عليهم السلام » سفارش بسيار به آن نموده اند . اما لازم است بدانيد دعا شرايط خاصي دارد مثلا اعتراف به گناهان , شكر نعمتها , صلوات بر پيامبر (ص) و اهلبيت ايشان پس از آن دعاكردن و حاجت خواستن و باز صلوات فرستادن . همچنين زمان هايي كه براي دعا كردن مناسب تر است و مكان هايي كه در استجابت دعا مؤثر است مثل حرم آقا علي بن موسي الرضا« عليه السلام » بايد مدّ نظر باشد . ديگر اينكه همراه با دعا گاه كار و تلاش هم نياز است ( حال اگر همه شرايط را رعايت كرديم و دعا مستجاب نشد لازم است مراقب چند حالت باشيد :
1- آن كه مايوس از رحمت خدا نشويد زيرا به اجابت نرسيدن دعا ممكن است به سبب گناهان انسان باشد كه مانع اجابت است پس در صدد رفع آن و توبه بر آييد .
2- تر ك دعا نكنيد .
3- راضي به رضاي الهي باشيد تا همان رضاي شما باعث اجابت دعا شود
4- مستجاب نشدن گاه به اين علت است كه مصلحت شما نبوده است , پس ناشكري نكنيد زيرا خداوند مصلحت ما را بهتر از خودمان مي داند .
همچنين بايد در دعا موانع استجابت را شناخت و آنها را از سر راه برداشت از جمله اينكه خواسته اي كه در دعا عرضه مي شود نبايد مخالف سنت هاي الهي , كه خداوند بر پايه حق و حكمت بنا نهاده است باشد . از جمله سنت هاي خداوند اين است كه براي هريك از انسانها اجلي قرار داده كه در صورت حتمي بودن , گريزي از آن نيست . بنابر اين اگر كسي دعا كند و بخواهد كه خدا عُمر بي پايان به او بدهد و يا مريضي را كه اجل حتمي او فرا رسيده است , از مرگ بر هاند , اجابت چنين خواسته اي به معناي تعطيلي در قانون قطعي الهي و يا ورود استثناء در حريم آن است و اين خود مانع از اجابت دعاست .
خداوند در سوره منافقون آيه { 10 – 11} مي فرمايند :
« از آنچه به شما روزي كرده ايم انفاق كنيد , بيش از آن كه مرگ يكي از شما فرا رسد , آنگاه بگويد : پرودگارا اجرا مرگ مرا تا زماني اندك به تاخير نمي اندازي , تا صدقه دهم و از صالحان باشم و هرگز خداوند اجل هيچ كس را وقتي فرا رسد , به تاخير نخواهد انداخت» .
پس علت اينكه دعاي شما در مكان خاص و زمان خاص به استجابت نرسيده است شايد به اين علت باشد كه اجل حتمي مريض شما فرا رسيده و مسلما در اجل حتمي تاخير نمي شود و شايد مصلحتي در كار بوده كه شما از آن بي خبريد و به شما مژده ميدهم كه طبق روايات رسيده از معصومين« عليهم السلام» تاخير در استجابت دعا با عدم اجابت آن با پاداش عظيمي همراه است .
امام صادق« عليه السلام» : همانا بنده مؤمني درباره حاجتي خداي خود را خوانده و دعا مي كند در آن حال خداوند عزوجل به فرشتگان گويد حاجت اورا ديرتر بر آوريد چون مشتاق شنيدن صداي دعاي او هستم و در روز قيامت خداوند به آن بنده خواهد گفت : بنده من دعا كردي و من برآوردن حاجت تو را مدتي به تاخير انداختم و ثواب دير بر آوردن آن چنين و چنان خواهد بود و درباره فلان مطلب دعا كردي باز هم دعايت را دير مستجاب كردم و اكنون به عوض دير مستجاب شدن دعايت مزد و پاداش فراواني خواهم داد . امام صادق« عليه السلام » فرمود : همين كه مؤمن در قبر و قيامت خوبي نتيجه را مي بيند آرزو مي كند كه اي كاش هيچ يك از دعاهايش در دنيا مستجاب نمي شد .
پيامبر اكرم ( ص) نيز مي فرمايد : هر مسلماني كه دعا كرده و خدا را بخواند البته در غير قطع رحم و گناه حتما يكي از سه نعمت به اوداده خواهد شد :
اول : خواسته اش را بزودي بر آورد . دوم : ذخيره آخرتش قرار دهد .
سوم : پيش آمد ناگواري را از او دور كند . ياران گفتند : اگر چنين است فراوان دعا كنيم . فرمود : فراوان دعا كنيد .
به هر حال دعا كردن سه حالت داردكه به هر حالتي كه باشد براي انسان اجر معنوي دارد :
حالت اول : آنكه صلاح بنده در آن حاجت هست و به او مي رسد حتي اگر دعا نكند . در اين صورت اگر دعا كند اين دعا باعث نزديكي او به خداوند مي شود .
حالت دوم : صلاح بنده در آن هست ولي براي رسيدن به آن بايد دعا كند . در اين صورت ثمره دعا دو چيز است.
*- يكي اينكه به حاجت خود رسيده *- دوم تقرب به خدا پيدا كرده است .
حالت سوم : صلاح بنده در آن نيست و به آن نمي رسد چه دعا بكند و چه نكند در اين صورت نيز ثمره دعا دو چيز است.
*- يكي تقرب به خدا
*- دوم عوض آنچه كه در دنيا به اوداده نشده خداوند در آخرت چند برابر آن را مي دهد .
پس دوست عزيز و گرامي اگر دعاي شما در شفاي مريضتان مستجاب نشده يقين داشته باشيد اگر صبر كنيد و شكر خدا را به جاي آوريد توام با پاداش است هم براي شما و هم براي فرد متوفي .
زيرا شما هم پاداش دعاي خود را دريافت مي كنيد هم پاداش صبرتان را و اينكه خودتان متوجه اشتباه خود شده ايد قدمي بزرگ در راه بازگشت به سوي خداست . پس با استغفار از درگاه الهي براي خود و طلب صبر و براي متوفي طلب اجر جزيل نماييد .

***
پاورقي:
منابع :
1- ره توشه حج , مقاله موانع استجابت دعا, محمود موسوي كاشمري.
2- گنجهايي معنوي , رضا جاهد.
3- گناهان كبيره , جلد اول , آيه الله دستغيب