امام صادق و علم لغات


از همين مباني و مقدمات ثابت مي شود كه امام صادق عليه السلام در لغات عرب عايده و بائده از قديم و جديد دستي قوي و احاطه كامل به لغت عرب داشته اند و تعليمات آنها به يك سبك مخصوصي جالب توجه بوده كه شنونده هرگز آن را فراموش نخواهد كرد.

در كتاب محاسن برقي است كه قال الصادق (ع) الضريس الكناس لم سماك ابوك ضريسا؟

فرمود اي ضريس چرا پدرت تو را ضريس نام نهاد - او گفت كما سماك ابوك جعفرا به همان دليل كه پدر تو نام تو را جعفر نهاد - فرمود اين طور نيست بلكه ضريس اسم دوم تو مي باشد و به معني جهل و ناداني و پافشاري در جهالت است و اين نام ابليس است كه او را «ضريس» گفته اند و پدر من هم كه نام مرا جعفر نهاده براي آن است كه «جعفر» به معني علم و نهر و نبات و پل و عابر و راهنما است و چون خداوند اين صفات را در من به وديعت سپرده پدرم نام مرا جعفر نهاده است.


آنگاه فرمود مگر قول ذي الرمة شاعر معروف را نشنيده اي كه گفته است:



ابكي الوليد اباالوليد اخا الوليد فتي العشيره

قد كان غيثا في السنين و جعفرا غدقا و ميره [1] .



و از اين گونه افاضات لغوي در قرآن و حديث و امثال سايره بسيار دارد كه مردم را در عين حال كه به لغت رهبري مي فرمايد به صفات و خصال نيز راهنمائي كرده است.


پاورقي

[1] ابن شهرآشوب در مناقب آل ابي طالب ص 347 ج 2.