بسم الله الرحمن الرحيم حاطك الله بصنعه و لطف بك عنه و كلاءك برعايته فانه ولي ذلك تا آنجا كه مرقوم فرموده

فاني ملخص لك جميع ما سألت عنه ان انت عملت به و لا تجاوزه رجوت ان تسلم ان شاء الله - اخبرني ابي عن آبائه عن علي بن ابيطالب عليهم السلام عن
رسول الله (ص) قال من استشاره اخوه المؤمن فلم يمحضه النصيحة سلبه الله لبه - و اعلم اني ساشير عليك برأي ان انت عملت به تخلصت مما انت متخوفه - و اعلم ان خلاصك و نجاتك من حقن الدم و كف الاذي من اولياء الله و الرفق بالرعيه و التاني و حسن المعاشره مع لين في غير ضعف و شد في غير عنف و مداراة صاحبك و من يرد عليك من رسله و ارتق فتق رعيتك بان توافقهم علي ما وافق الحق و العدل ان شاء الله.

اياك و السعادة و اهل النمائم فلا يلتزقن منهم بك احد و لا يراك يوما و ليله و انت تقبل منهم صرفا و لا عدلا فيسخط الله عليك و يهتك سترك.

فاما من تأنس به و تستريح اليه و تلج امورك اليه فذلك الرجل الممتحن المستبصر الامين الموافق لك علي دينك.

و اياك ان تعطي درهما او تخلع ثوبا او تحمل علي دابة في غير ذات الله لشاعر او ممزج الا اعطيت مثله في ذات الله.

و لتكن جوائزك و عطاياك و خلعك للقواد و الرسل و الاحفاد و اصحاب الرسائل و اصحاب الشرط و الاخماس و ما اردت ان تصرفه في وجوه البر و النجاح و الفتوه و الصدقة و الحج و المشرب و الكسوه التي تصلي بها و الهدية التي تهديا الي الله عزوجل و الي رسوله صلي الله عليه و آله من اطيب كسبك.

يا عبدالله اجهدان لا تكنز ذهبا و لا فضة فتكون من اهل هذه الايه التي قال الله عزوجل -الذين يكنزون الذهب و الفضة ثم لا ينفقونها في سبيل الله.

و لا تستصغر من حلوي و فضل طعام تصرفه في بطون خاليه ليسكن بها غضب الله تعالي و اعلم اني سمعت من ابي يحدث عن آبائه عن امير المؤمنين انه سمع النبي صلي الله عليه و آله يقول يوما ما آمن بالله و اليوم الاخر من بات شبعانا و جاره جائع فقلنا هلكنا يا رسول الله؟ فقال (ص) من فضل طعامكم و من فضل تمركم و رزقكم و خلقكم و خرقكم تطفئون بها غضب الرب.

فخرج اميرالمؤمنين من الدنيا و ليس في عنقه تبعة لاحد حتي لقي الله محمودا غير ملوم و لا مذموم - ثم اقتدت به الائمة من بعده بما قد بلغكم لم يلطخوا بشي ء من بوائقها.

يا عبدالله اياك ان تخيف مومنا فان ابي محمدا حدثني عن ابيه عن جده علي بن
ابيطالب عليهم السلام انه كان يقول من نظر الي مومن ليخيفه بها اخافه الله يوم القيامه يوم لا ظل الا ظله - و حشره في صورة الذر لحمه و جسده و جميع اعضاء حتي يورد مورده

ثم ذكر له عليه السلام الاحاديث المتضمنه لمكارم الاخلاق و طيب الصفات التي يجب ان يسير عليها الوالي و التي تضمن له النجاة ان عمل بهما و سار بما الجاؤه [1] .

قريب بدين مضمون است:

نجاشي نامه ي به امام مي نويسد و تقاضا مي كند كه او را اصلي بياموزد كه بتواند با متكلمين اهواز بحث و مجادله نمايد امام صادق او را پاسخ مي دهد مي فرمايد.

خلاصه آنچه تو خواسته اي اين است كه اگر عمل كني و تجاوز از اين دستور نمائي اميد موفقيت كامل داري و اين حديث را براي او مرقوم مي فرمايد.

خبر داد مرا پدرم از پدرش تا به جدم رسول خدا برسد كه فرمود هر كس از برادر مؤمنش استشاره نمايد و او نصيحتي كند و به اجرا نگذارد خداوند اثر آن نصيحت را از او سلب مي كند و بدان تو اگر بدين نصيحت عمل كني در كارهاي خود موفق و رستگار مي گردي كوشش كن كه خوني به دست تو ريخته نشود و اذيتي به كسي نكني دوستان خدا را نرنجاني و با رعايا برفق و مدارا رفتار كني.

بكوش با مردم به حسن معاشرت و خوش رفتاري سلوك كني در حق مردم شدت و شري نشان ندهي كارهاي برادر مؤمن را رتق وفتق كني و حقوق رعيت و مردم را به عدالت و نصفت و انصاف بدهي - مبادا با مردمان نمام و دو به هم زن شركت كني كه سعادت و خوشبختي را از تو دور مي سازند اگر از تو روزي يك كار به عدل و احسان صادر نشود خداوند بر تو غضب مي كند - كوشش كن كه مردم از دست تو در امان و استراحت و خوش زيست كنند و در رفاه و امنيت بگذرانند بكوش كه درهم و ديناري از تو بمردم برسد و بتواني برهنه ي را بپوشاني و گرسنه اي را سير كني و پياده را سوار كني كه هر قدم نيكي برداري خداوند بهتر از آن را در همان صنف نيكوئي به تو باز مي گرداند.


فرمود بكوش كه صلات و جوائز و عطاياي تو به همه برسد خاندان ارحام و اقارب خدم و حشم و اعوان و انصار و دوستان نزديكان و دوران همه منتفع شوند حتي بدان استفاده كنند يا به حكم اطاعت از بزرگ نيكوئي هاي تو ببينند و شايد به يكي گرايند و خوبان بيشتر در خوبي اقدام و قيام نمايند درباره صدقات و حج و احكام و اكرام دست باز باش و در حج مردم را بپوشان و سوار كن و با آنها نماز بگزار و هدي و قرباني نما و تحف و هدايا براي دوستان و خويشان فرست كه مال و كسب تو پاك و منزه گردد.

فرمود اي بنده خدا بكوش كه طلا و نقره را روي هم انباشته و گنج نه ذخيره نمائي اين طلا و نقره براي اصلاح امور دنياي مردم است نه گنج و انباشتن چنانچه قرآن فرموده هر كس طلا و نقره را انبار كند و بين مردم تقسيم نمايد و زكوة آن را بدهد روز قيامت آن سكه هاي طلا و نقره را داغ كرده بر پيشاني و پشت و روي او مي گذارند.

فرمود از خوردن غذاي شيرين و خوشگوار بدون آنكه به ايتام و بيوه زنان بدهي مخور بلكه اول شكم هاي خالي را سير كن پس از آن خودت تناول نما - تا غضب خدا را فرونشاني - من از پدرم از جدم رسول خدا شنيدم كه فرمود روز قيامت كسي در امان الهي خواهد بود كه بخواهد و همسايه اش را سير كرده باشد و خداوند به بركت اطعام و غذا دادن حتي يك دانه خرما باشد آتش غضب را فرومي نشاند.

فرمود جدم اميرالمؤمنين از دنيا رفت در حالي كه ديناري از كسي بر گردن او تعهدي نبوده - و ائمه پس از او هم به همين روش زيست كردند و درهمي به كسي بدهكار نبودند كه از دنيا رفتند.

فرمود اي بنده خدا بر تو باد كه مؤمني را كوچك و حقير نسازي پدرم از جدم روايت كرده كه هر كس به نظر حقارت در مؤمن نگاه كند خداوند او را روز قيامت تحقير مي كند در حالي كه هيچ مأمن و ملجائي جز او نيست و آتش گوشت بدن او را مي سوزاند مبادا برادر مؤمن را حقارت كني يا آنها را به نظر كوچكي و بي چيزي بنگري كه:



برهنه پا و سرانند در ولايت عشق

كه قوتشان همه جوع است و جامه عرياني



امام صادق عليه السلام در اين احاديث و اين نامه ها كه تعداد آن كم نيست بلكه در طول 35 سال ادامه داشته همواره مردم را بر مكارم اخلاق و متانت و وقار و بزرگ منشي و بذل و بخشش مال دنيا تشويش و ترغيب مي فرمود - امام عليه السلام بسيار جديت داشت كه به مردم بفهماند مال دنيا
براي خرج دنياست ذخيره كردن و روي هم انباشتن صحيح نيست همين كه هر فردي و خانداني به قدر احتياج خود داشته باشد آنچه به دست مي آورد به مواسات و مساوات بين برادران ايماني تقسيم نمايد - به داد و دهش خود را بزرگ و محترم دارد و در بزرگي همت و علو روح و مناعت طبع عزت نفس و مكارم اخلاق سرمشق ديگران باشد و در عين حال تكبر و تبختر و نخوت نفروشد - كه اين خود گناهي غير قابل عفو است.



به چشم عجب و تكبر نظر به خلق مكن

كه بندگان خدا ممكنند در او باش



امام طريقه زندگاني شرافتمندانه را به مردم ياد داد فرمود تا آخر عمر در كار زراعت و فلاحت كه بركت و تحكيم عقيدت و ثروت مي آورد كار كنيد و توليد و مصرف نمائيد تا در پيشگاه خدا مورد رضايت و در نظر خلق محبوب و محترم باشيد.