عرب كه كهنه ترين ملل جهان است چون معاصر با ملل متمدن يونان و كلدان و بابل و آشور بود علم طب را به سبب مجاورت از كدانيان فرا گرفته و با زيركي و فطرت و حذاقت و تجارب خود به هم آميخته به كار بستند.

لذا نوشته اند اول كسي كه در عرب طب را به صورت علمي درآورد در قرن ششم ميلادي قبل از ظهور اسلام بود و آن مردي از بني تيم الرباب به نام ابن خديم [1] بود كه حذاقت و طبابت قابل توجهي داشت و شعراي عرب به رسم معمول براي ذي فني شعري مي گفتند و درباره اين طبيب هم اوس بن حجر گفته:



فهل لكم فيها الي فانني

بصير بها أعني النطاس حذيما [2] .



و پس از او حارث بن كلده ثقفي طبيب مشهور عرب متوفي سال 50 هجري است كه فارغ التحصيل از مدرسه جندي شاپور خوزستان بوده و او را «معهد الطب الاسلامي» مي گفتند.

سپس ابن روميه جراح تميمي و نظر بن حارث بن كلده از عرب به اين فن اقدام نموده و از متخصصين علم طب شدند ولي چون حارث از طايفه بني ثقيف بوده كه با ابوسفيان هم عهد در كشتن مسلمين شدند به دست مسلمين كشته شده و علم طب او از بين رفت و تقريبا عرب بدون طب مانده ضمنا اسلام هم رشد و توسعه يافت و در دولت اموي از اطباي يونان و روم كه در دمشق بودند استفاده مي كردند و لذا در اخبار مسموم كردن امام حسن مجتبي عليه السلام ديديم كه معاويه از ابن آصال طبيب نصراني به وسيله حاكم رم شرقي سمي خواست كه امام حسن را بكشد و او حاضر نشد و بالاخره با حيله و تذوير سمي از او طلبيد و به سبط اكبر خورانيد و اطباي دربار معاويه اطباي نصراني بودند.

چون اسلام توسعه يافت و امويان ضعيف شدند مردي به نام خالد بن يزيد بن معاويه اموي كه عرب او را حكيم آل مروان مي گفتند و در سال 85 هجري درگذشت به سبب زيركي و حذاقتي كه داشت از مكتب امام محمدباقر عليه السلام كسب علم و دانش نمود و نكات طبي را از باقرالعلوم فرا گرفت و به فكر كسب علم طب افتاد تا نزديكي از راهبين رومي به نام موريانوس رفت و او علم كيميا را كه عبارت از فيزيك و شيمي و مكانيك امروز است و آن روز كيميا يعني دواسازي مي گفتند فرا گرفت و كتب آنها را به دست آورد به عربي ترجمه كرد و اول كسي كه از كتب طب زبان خارجي به عربي ترجمه نمود مردي به نام «اطفن» بود كه ما سرجويه از او نقل و كسب علم و فن ترجمه را گرفت و كتب علمي و فلسفي بسيار به عربي ترجمه شد.

بنابراين در حقيقت اول كسي كه فكر طلب طب را تحريك و ايجاد كرد و تعليماتي براي بهداشت و داروي برخي از امراض داد امام پنجم حضرت محمد باقرالعلوم (ع) بود

علم طب در اواخر اموي پس از خالد به وقفه افتاد تا انقلابات سياسي خاتمه يافت و زمام حكومت اسلامي به دست بني عباس درآمد و امام جعفرصادق عليه السلام اين رشته را در مدرسه جعفري افتتاح فرمود و تعليمات عاليه در قسمت گياه شناسي و داروشناسي و بيان امراض و سبب سقم و علت بروز مرض و معالجه آن تعليم فرموده كه طب با نجوم به عللي به هم مقرون و آميخته گرديده.